Vitamin B1 là loại vitamin đầu tiên thuộc nhóm B, có vai trò quan trọng trong chuyển hóa dưỡng chất từ thực phẩm thành năng lượng sử dụng trong tế bào.
Vitamin B1 là gì?
Thiamin (hay thiamine) là một trong những vitamin B tan trong nước. Nó còn được gọi là vitamin B1. Thiamin tự nhiên có trong một số loại thực phẩm, được thêm vào một số sản phẩm thực phẩm và có sẵn dưới dạng thực phẩm chức năng. Vitamin này đóng một vai trò quan trọng trong chuyển hóa năng lượng và do đó, trong sự tăng trưởng, phát triển và chức năng của tế bào.
Thiamin ăn vào từ thức ăn và thực phẩm chức năng được hấp thu bởi ruột non thông qua vận chuyển tích cực ở liều dinh dưỡng và bằng cách khuếch tán thụ động ở liều dược lý. Hầu hết các thiamin trong chế độ ăn uống đều ở dạng phosphoryl hóa, và các phosphatase trong ruột sẽ thủy phân chúng thành thiamin tự do trước khi vitamin được hấp thụ. Phần thiamin trong chế độ ăn còn lại ở dạng tự do (có thể hấp thụ) Con người dự trữ thiamin chủ yếu ở gan, nhưng với một lượng rất nhỏ. Vitamin có thời gian bán hủy ngắn, vì vậy mọi người cần được cung cấp liên tục từ chế độ ăn uống.
Theo bác sĩ giảng viên Cao đẳng Y Dược TPHCM khoảng 80% trong số khoảng 25–30 mg thiamin trong cơ thể người trưởng thành ở dạng thiamin diphosphat (TDP; còn được gọi là thiamin pyrophosphat), dạng có hoạt tính chuyển hóa chính của thiamin. Vi khuẩn trong ruột già cũng tổng hợp thiamin và TDP tự do, nhưng sự đóng góp của chúng, nếu có, đối với dinh dưỡng thiamin hiện chưa được biết rõ.TDP đóng vai trò như một đồng yếu tố cần thiết cho năm loại enzym tham gia vào quá trình chuyển hóa glucose, axit amin và lipid.
Thiếu Thiamin dẫn tới những bệnh lý gì?
Ngoài việc hấp thụ không đủ thiamin từ chế độ ăn, các nguyên nhân của thiếu thiamin bao gồm hấp thu thấp hơn hoặc tốc độ bài tiết cao hơn bình thường, ví dụ, do một số điều kiện (như nghiện rượu hoặc HIV / AIDS) hoặc sử dụng một số loại thuốc.
Trong giai đoạn đầu, thiếu thiamin có thể gây sụt cân và chán ăn, lú lẫn, mất trí nhớ ngắn hạn, và các dấu hiệu và triệu chứng tâm thần khác; yếu cơ; và các triệu chứng tim mạch (chẳng hạn như tim to).
Tác động phổ biến nhất của thiếu thiamin là bệnh beriberi, được đặc trưng chủ yếu bởi bệnh thần kinh ngoại biên và suy mòn. Những người mắc chứng này bị suy giảm các chức năng cảm giác, vận động và phản xạ. Trong một số trường hợp hiếm hoi, beriberi gây suy tim sung huyết dẫn đến phù ở chi dưới và đôi khi tử vong. Mặc dù bệnh beriberi hiếm gặp ở Hoa Kỳ và các nước phát triển khác, nhưng người dân ở các nước này thỉnh thoảng vẫn phát triển tình trạng này. Sử dụng thiamin bổ sung, thường qua đường tiêm, nhanh chóng chữa khỏi bệnh beriberi.
Theo bác sĩ Trường Cao đẳng Dược Sài Gòn một biểu hiện thiếu thiamin phổ biến là hội chứng Wernicke-Korsakoff. Rối loạn này phổ biến hơn 8–10 lần ở những người nghiện rượu mãn tính so với dân số nói chung, nhưng nó cũng có thể phát triển ở những bệnh nhân bị rối loạn tiêu hóa nặng, các khối u ác tính về huyết học tiến triển nhanh, rối loạn sử dụng ma túy hoặc AIDS. Ở nhiều bệnh nhân, hội chứng Wernicke-Korsakoff có hai giai đoạn. Giai đoạn đầu tiên, cấp tính và đe dọa tính mạng, bệnh não Wernicke, thường được đặc trưng bởi bệnh thần kinh ngoại vi. Nếu không được điều trị, có tới 20% người bị bệnh não Wernicke tử vong; những người sống sót phát triển chứng loạn thần Korsakoff, mặc dù một số người mắc chứng loạn thần Korsakoff trước đó không mắc bệnh não Wernicke. Rối loạn tâm thần Korsakoff, một hậu quả của việc thiếu thiamin mãn tính, có liên quan đến mất trí nhớ ngắn hạn nghiêm trọng, mất phương hướng và rối loạn (nhầm lẫn giữa ký ức thực và ký ức tưởng tượng). Ở trạng thái rối loạn mãn tính này, điều trị bằng thiamin đường tiêm không dẫn đến hồi phục ở khoảng 1/4 số bệnh nhân.
Tổ chức Y tế Thế giới khuyến cáo liều uống hàng ngày là 10 mg thiamin trong một tuần, sau đó là 3–5 mg / ngày trong ít nhất 6 tuần, để điều trị tình trạng thiếu thiamin nhẹ. Điều trị được khuyến cáo cho tình trạng thiếu hụt trầm trọng bao gồm 25–30 mg tiêm tĩnh mạch ở trẻ sơ sinh và 50–100 mg ở người lớn, sau đó tiêm bắp 10 mg mỗi ngày trong khoảng một tuần, tiếp theo là 3–5 mg / ngày thiamin uống trong ít nhất 6 tuần.