Viêm não Nhật Bản là bệnh truyền nhiễm cấp tính lây truyền theo đường máu, gây nhiễm trùng hệ thần kinh trung ương ở người lớn và trẻ em và hiện chưa có điều trị đặc hiệu
Theo bác sĩ Trường Cao đẳng Dược Sài Gòn vi rút viêm não Nhật Bản JEV là nguyên nhân gây ra bệnh viêm não vi rút ở châu Á. Nó là một loại virus flavivirus do muỗi truyền và thuộc cùng chi với virus sốt xuất huyết, sốt vàng da và virus Tây sông Nile.
Tỷ lệ mắc bệnh lâm sàng hàng năm khác nhau giữa và trong các quốc gia lưu hành bệnh, dao động từ 10 trên 100.000 dân hoặc cao hơn trong các đợt bùng phát. Một tổng quan tài liệu ước tính gần 68 000 trường hợp lâm sàng của JE trên toàn cầu mỗi năm, với khoảng 13 600 đến 20 400 trường hợp tử vong. JE chủ yếu ảnh hưởng đến trẻ em.
Dấu hiệu và triệu chứng bệnh viêm não nhật bản
Hầu hết các trường hợp nhiễm JEV đều nhẹ (sốt và đau đầu) hoặc không có triệu chứng rõ ràng, nhưng khoảng 1 trong 250 trường hợp nhiễm trùng dẫn đến bệnh lâm sàng nghiêm trọng. Thời gian ủ bệnh từ 4-14 ngày. Ở trẻ em, đau đường tiêu hóa và nôn mửa có thể là những triệu chứng ban đầu nổi trội. Bệnh nặng được đặc trưng bởi khởi phát nhanh chóng với sốt cao, nhức đầu, cứng cổ, mất phương hướng, hôn mê, co giật, liệt cứng và cuối cùng là tử vong. Tỷ lệ tử vong có thể cao tới 30% ở những người có các triệu chứng bệnh.
Trong số những người sống sót, 20% –30% bị di chứng vĩnh viễn về trí tuệ, hành vi hoặc thần kinh như tê liệt, co giật tái phát hoặc mất khả năng nói.
Quá trình lây truyền bệnh viêm não nhật bản
JEV được truyền sang người qua vết đốt của muỗi nhiễm các loài Culex (chủ yếu là Culex tritaeniorhynchus ). Con người, một khi đã bị nhiễm bệnh, sẽ không phát triển đủ lượng vi-rút trong máu để lây nhiễm cho những con muỗi đang kiếm ăn. Virus này tồn tại trong một chu trình lây truyền giữa muỗi, lợn và / hoặc các loài chim nước (chu kỳ enzootic). Căn bệnh này chủ yếu được phát hiện ở các vùng nông thôn và ngoại ô, nơi con người sống gần các vật chủ là động vật có xương sống hơn.
Chẩn đoán bệnh viêm não nhật bản
Những cá nhân sống trong hoặc đã đến vùng lưu hành của JE và bị viêm não được coi là một trường hợp nghi ngờ mắc JE. Cần xét nghiệm để xác nhận nhiễm vi rút JEV và loại trừ các nguyên nhân gây viêm não khác. WHO khuyến nghị xét nghiệm kháng thể IgM đặc hiệu JEV trong một mẫu dịch não tủy (CSF) hoặc huyết thanh, sử dụng ELISA bắt IgM. Xét nghiệm mẫu dịch não tủy được ưu tiên hơn để giảm tỷ lệ dương tính giả do nhiễm trùng hoặc tiêm chủng trước đó việc giám sát bệnh phần lớn là dấu hiệu của hội chứng viêm não cấp tính.
Điều trị bệnh viêm não nhật bản
Không có điều trị kháng vi-rút cho bệnh nhân mắc JE. Điều trị mang tính chất hỗ trợ để làm giảm các triệu chứng và ổn định cho người bệnh.
Ngăn ngừa và kiểm soát bệnh viêm não nhật bản
Dược sĩ Cao đẳng Dược TPHCM cho biết có sẵn vắc xin JE an toàn và hiệu quả để ngăn ngừa bệnh tật. WHO khuyến nghị có các hoạt động phòng ngừa và kiểm soát JE mạnh mẽ, bao gồm tiêm chủng JE ở tất cả các khu vực nơi căn bệnh này là ưu tiên sức khỏe cộng đồng được công nhận, cùng với việc tăng cường các cơ chế giám sát và báo cáo. Ngay cả khi số trường hợp được xác nhận là JE thấp, việc tiêm phòng cần được xem xét ở nơi có môi trường thích hợp cho việc lây truyền vi rút JE.
Có 4 loại vắc xin JE chính đang được sử dụng hiện nay: vắc xin bất hoạt có nguồn gốc từ não chuột, vắc xin bất hoạt có nguồn gốc từ tế bào Vero, vắc xin sống giảm độc lực và vắc xin sống tái tổ hợp (chimeric).
Trong những năm qua, vắc xin sống giảm độc lực SA14-14-2 được sản xuất tại Trung Quốc đã trở thành vắc xin được sử dụng rộng rãi nhất ở các nước lưu hành bệnh dịch và được WHO kiểm định chất lượng vào tháng 10 năm 2013. Vắc xin bất hoạt dựa trên nuôi cấy tế bào và vắc xin tái tổ hợp sống về chủng vắc xin sốt vàng da cũng đã được cấp phép và đạt tiêu chuẩn WHO.
Để giảm nguy cơ mắc JE, tất cả du khách đến các vùng lưu hành bệnh viêm não Nhật Bản nên đề phòng để tránh bị muỗi đốt. Các biện pháp phòng ngừa cá nhân bao gồm sử dụng chất đuổi muỗi, mặc quần áo dài tay, cuộn dây và máy xông hơi. Những khách du lịch dành nhiều thời gian ở các khu vực lưu hành bệnh JE nên tiêm phòng trước khi đi du lịch.