Trong y học cổ truyền, trinh nữ hoàng cung nổi tiếng với tác dụng chữa các bệnh lý viêm nhiễm phụ khoa, u xơ tử cung, u vú, u xơ tuyến tiền liệt… Cả lá và thân đều có thể dùng làm thuốc.
.jpg)
Mô tả về cây trinh nữ hoàng cung
Tên khác: Náng lá rộng, thập bát học sỹ, tỏi lơi lá rộng hay tỏi Thái Lan, hoàng cung trinh nữ. Tên khoa học: Crinum latifolium L. Họ: Thuỷ tiên (Amaryllidaceae).
Đặc điểm thực vật: Cây thuộc dạng thân cỏ, mọc thẳng, thân hành đường kính tương đương với một củ hành tây to. Các bẹ lá úp vào nhau có thể tạo thành thân giả có chiều dài khoảng 10-15cm. Lá trình nữ hoàng cung mỏng, có mép hình gợn sóng, chiều dài lá từ 80 – 100cm và chiều rộng trung bình khoảng 5cm. Lá có gân chạy song song. Những lá ở sát đất có đầu bẹ màu đỏ tím. Sống lá nổi rõ ở mặt dưới và tạo thành một cái rãnh ở mặt trên. Hoa mọc thành tán. Thông thường sẽ có khoảng 6 – 18 hoa mọc chung trên một cán dài khoảng 30-60cm. Cánh hoa dài, nở xòa ra 2 bên, màu trắng pha lẫn tím đỏ. Bao phấn hình sợi, nhị ngã, bầu hình ống chỉ. Quả thường ra vào tháng 8 và 9 hàng năm, hình cầu. Củ con mọc ra từ thân hành. Có thể xuất hiện nhiều củ cùng lúc. Những củ này thường được tách ra và trồng sẽ phát triển thành cây con mới.
Phân bố: Trinh nữ hoàng cung là loài bản địa của Ấn Độ. Hiện nay, cây được di thực sang khu vực Đông Nam Á và trồng rộng rãi ở một số quốc gia như Nam Trung Quốc, Thái Lan, Campuchia, Lào, Việt Nam, Malaysia, Philippin. Ở nước ta, cây có thể phát triển tốt ở cả 3 miền Bắc, Trung, Nam. Những địa phương trồng nhiều cây trinh nữ hoàng cung nhất như Long Thành, Bà Rịa – Vũng Tàu, Huế, Lâm Đồng… Hoa láng có hình dáng khá bắt mắt nên nhiều người còn đánh vào chậu cấy để làm cảnh trước nhà.
Bộ phận dùng: Bộ phận dùng làm thuốc của cây trinh nữ là lá và phần thân hành của cây
Thu hái – Sơ chế: Theo Y học cổ truyền lá trinh nữ hoàng cung thường được thu hoạch vào tháng 6 -7 hàng năm. Những lá bánh tẻ sẽ được cắt về rửa sạch, dùng tươi hoặc trần qua nước sôi rồi đem phơi/sấy khô. Thu hái lá đến khi cây ngừng phát triển.
Bảo quản : Để thuốc nơi khô ráo. Tránh bảo quản ở những nơi ẩm ướt dễ sinh nấm mốc
Vị thuốc trinh nữ hoàng cung
Tính vị: Theo Y học cổ truyền, cây trinh nữ hoàng cung có vị đắng, chát
Tác dụng của cây trinh nữ hoàng cung: Nghiên cứu hiện đại cho thấy, các hoạt chất trong loại thảo dược này có những tác dụng sau:
Cao Methanol và alcaloid có khả năng ức chế quá trình phân bào. Nó cũng giúp làm chậm lại sự phát triển của khối u khi thực nghiệm trên chuột nhắt bị ung thư đùi.
Lycorin có tác dụng ức chế protein và DNA trong tế bào trên cơ thể chuột. Ngoài ra, chất này cũng khiến các tế bào u bị giảm khả năng sống sót, đồng thời ức chế sự sinh trưởng và phát triển của virus gây bệnh bại liệt.
Cách dùng và liều lượng: Dùng thuốc dạng sắc uống, nhai sống hoặc giã đắp vào tổn thương. Liều lượng được gia giảm cho từng bệnh theo khuyến cáo của thầy thuốc.
Tác dụng phụ của cây trinh nữ hoàng cung: Hiện chưa có nghiên cứu khoa học kiểm chứng sâu về vấn đề này. Vui lòng trao đổi với thầy thuốc, bác sĩ trước khi sử dụng để biết được những rủi ro tiềm ẩn khi điều trị bệnh bằng trinh nữ hoàng cung.
Các bài thuốc có trinh nữ hoàng cung
Giảm đau khớp, chữa chấn thương, tụ máu bầm: Hái lá trinh nữ hoàng cung đem về rửa sạch, xào nóng, đắp vào khu vực cần điều trị.
Chữa viêm loét dạ dày, u vú: Hái 3 lá trinh nữ hoàng cung tươi đem về rửa sạch, cắt khúc ngắn. Cho vào nồi sắc với 2 chén nước đến khi cạn còn nửa chén. Chia thuốc làm 3 phần uống sau bữa ăn chính trong ngày. Một liệu trình điều trị bệnh kéo dài 20 – 25 ngày. Sau đó nghỉ 10 ngày rồi tiếp tục uống liệu trình mới.
Điều trị bệnh viêm phế quản, ho: Chuẩn bị các thành phần gồm lá trinh nữ hoàng cung, tang bạch bì mỗi vị 20g, ô phiến 10g và cam thảo dây 6g. Đem sắc lấy 200ml nước chia làm 3 lần uống.
Trị viêm họng hạ: Dùng 1/3 lá trinh nữ hoàng cung tươi và 3g rễ cây dằng xay. Đem 2 vị thuốc trên rửa và ngâm qua nước muối pha sẵn cho sạch. Khi bị viêm họng hạt lấy nhai với vài hạt muối ăn, nuốt nước từ từ cho thấm vào cổ họng, bỏ bã.
Trị u xơ tuyến tiền liệt, rối loạn tiểu tiện ở người cao tuổi: Sắc 20g lá trinh nữ hoàng cung uống làm 2 – 3 lần trong ngày
Lưu ý khi dùng cây trinh nữ hoàng cung
Theo bác sĩ giảng viên Trường Cao đẳng Dược Sài Gòn Không dùng cho phụ nữ mang thai, bệnh nhân bị suy giảm chức năng gan thận nặng
Kiêng ăn rau muống, đậu xanh trong quá trình điều trị bệnh bằng dược liệu này
Không tự ý dùng trinh nữ hoàng cung chữa bệnh mà chưa thông qua ý kiến thầy thuốc, bác sĩ. Việc dùng thuốc không đúng liều lượng hoặc phối hợp sai vị có thể gây nguy hại cho sức khỏe.