Hầu hết các bộ phận trên cây dâu tằm đều là những vị thuốc có tác dụng chữa bệnh như lá, quả đến cành, rễ, vỏ thân, ký sinh của dâu tằm. Mỗi bộ phận đều có tên riêng và công dụng riêng
Đặc điểm nhận dạng của cây dâu tằm
Theo bác sĩ giảng viên Trường Cao đẳng Dược Sài Gòn cây dâu tằm có tên khoa học Morus alba L., thuộc họ Dâu tằm (Moraceae). Dâu tằm là một loại cây thân gỗ từ gỗ nhỏ đến nhỡ. Dâu tằm thường có chiều cao trung bình khoảng 3m, nhưng cũng có những cây dâu cổ thụ có thể cao tới 15 – 20m. Tuổi thọ của cây dâu tằm trong khoảng 8 – 12 năm, nhưng cũng có thể có cây sống tới vài chục năm. Rễ cây dâu tằm ăn sâu vào đất, phân bố nhiều nhất ở tầng đất 10 – 30cm và rộng theo tán cây. Cành cây dâu mềm, lúc non có lông, về sau nhẵn và có màu xám trắng. Chồi nách nhỏ có màu nâu vàng. Vỏ thân dâu tằm có nốt sần, có mủ trắng như sữa.
Lá cây dâu tằm mọc so le, hình bầu dục, hình tim hoặc hình trứng rộng. Lá dâu tằm có mũi nhọn ở đầu, phiến mỏng, mềm, dài 5-10cm, rộng 4-8cm. Mép lá dâu tằm có răng cưa đều, phiến nguyên hay đôi khi chia 3-5 thùy trên các nhánh còn non. Mặt trên của lá dâu tằm màu lục sẫm hay lục xám, mặt dưới màu lục nhạt hơn, nổi rõ các gân lớn chạy từ cuống lá và nhiều gân nhỏ hình mạng lưới, có lông tơ mịn rải rác trên gân lá. Cuống lá dâu tằm dài 2-4 cm, mảnh, có lông thưa. Lá cây dâu tằm kèm còn non hình tam giác nhọn, khi già xoắn lại thành hình dải đầu nhọn. Lá hàng năm rụng vào mùa đông.
Thành phần hóa học đặc trưng có trong cây dâu tằm
Trong lá cây dâu tằm chứa nhóm chất chính là cao su, caroten, tanin, rất ít tinh dầu, vitamin C, cholin, adenin, trigonellin. Ngoài ra, lá dâu tằm còn có pentose, đường, canxi malat, canxi carbonat. Lá dâu tằm chứa hàm lượng cao các chất chống oxy hóa như Quercetin. Hợp chất alkaloid là một thành phần chiếm hàm lượng cao nhất trong lá dâu tằm, đặc biệt là Deoxynojirimycin (DNJ). Đây là một hợp chất quan trọng trong phòng ngừa và điều trị bệnh đái tháo đường. Quả dâu tằm chứa 84,71% nước, 9,19% đường, 1,80% acid, 0,36% protit, tanin, vitamin C, caroten. Trong nhóm chứa acid có acid malic, acid sucxinic chiếm tỉ lệ cao. Trong nhóm đường có đường glucose, fructose chiếm tỉ lệ lớn.
Quả dâu khi chín rất giàu anthocyanis cho thấy hoạt động chống oxy hóa cao. Vỏ rễ dâu tằm chứa các hợp chất của nhóm flavon gồm mulberrin, mulberrochromen, xyclomulberrin, xyclomulberrochromen. Nhờ các thành phần thuộc nhóm chất flavonoid, alkaloid, stilbenoids nên dâu tằm có tính kháng khuẩn, làm trắng da, gây độc tế bào, chống viêm,…
.JPG)
Công dụng của dược liệu dâu tằm
Lá dâu (tang diệp) có vị đắng, ngọt, tính bình, có tác dụng tán phong, thanh nhiệt, lương huyết, chữa cảm mạo, hạ huyết áp, làm sáng mắt, chữa chứng mồ hôi trộm ở trẻ nhỏ, chứng thổ huyết, làm lành vết thương. Nhiều người nhận thấy lá dâu tằm có tác dụng trị đái tháo đường, ức chế trực khuẩn thương hàn, tụ cầu khuẩn.
Cành dâu non (Tang chi) là một dược liệu có vị đắng nhạt, tính bình, có tác dụng trừ phong, lợi các khớp, thông kinh lạc, tiêu viêm, hạ nhiệt, giảm đau.
Quả dâu (Tang thầm) là một dược liệu Y học cổ truyền có vị ngọt, chua, tính mát, có tác dụng bổ gan, thận, huyết, trị tiểu đường, lao hạch.
Vỏ rễ dâu tằm (Tang bạch bì) là một dược liệu có vị ngọt, hơi đắng, tính mát, có tác dụng thanh phế nhiệt, lợi thủy, chữa ho, hạ suyễn, tiêu sưng, chữa chứng ho lâu ngày, sốt cao, băng huyết, tăng huyết áp.
Tầm gửi cây dâu (Tang ký sinh) là một dược liệu vị đắng, tính bình, giúp làm mạnh gân cốt, lợi huyết mạch, an thai, lợi sữa, lợi tiểu.
Lưu ý khi sử dụng các bộ phận cây dâu tằm
Theo bác sĩ giảng viên Cao đẳng Y Dược TPHCM vì quả dâu là một dược liệu thuộc tính hàn, những người bệnh thuộc hàn chứng như sôi bụng, tiêu chảy không nên dùng. Dâu tằm là một vị thuốc có rất nhiều lợi ích cho sức khỏe. Tuy nhiên nếu muốn sử dụng dâu tằm lâu dài để chữa bệnh, bạn đọc nên có sự tham khảo ý kiến từ thầy thuốc để chữa đúng bệnh đúng người, tránh những hậu quả không mong muốn xảy ra.