Tiêu chảy là rối loạn tiêu hóa thường gặp do nhiều nguyên nhân như vi khuẩn, virus, ký sinh trùng hoặc chế độ ăn. Đa số tự khỏi, nhưng dùng thuốc đúng cách kết hợp bù nước và chăm sóc hợp lý giúp giảm triệu chứng, hạn chế biến chứng, rút ngắn hồi phục.
Những nhóm thuốc thường dùng trong kiểm soát và điều trị tiêu chảy
Tiêu chảy là tình trạng phổ biến ở mọi lứa tuổi, đặc biệt nguy hiểm khi gây mất nước nặng. Việc sử dụng thuốc đúng nhóm, đúng chỉ định không chỉ giúp rút ngắn thời gian bệnh mà còn ngăn biến chứng. Điều này đòi hỏi người làm nghề Dược phải nắm vững kiến thức về dược lý, cơ chế bệnh sinh và kỹ năng tư vấn thực hành.
Tại Trường Cao đẳng Dược Sài Gòn, sinh viên ngành Dược được đào tạo chuyên sâu để nhận diện các nhóm thuốc điều trị tiêu chảy, phân tích tác dụng – hạn chế của từng loại và hướng dẫn bệnh nhân sử dụng an toàn. Nội dung sau đây tổng hợp các nhóm thuốc thường dùng trong điều trị tiêu chảy, giúp sinh viên và người hành nghề Dược có cái nhìn hệ thống và áp dụng vào thực tiễn chăm sóc sức khỏe cộng đồng.
Thuốc cầm tiêu chảy và giảm triệu chứng
Đây là nhóm thuốc được dùng phổ biến nhất với mục đích chính là giảm tần suất đi ngoài, làm chậm nhu động ruột hoặc hấp thụ độc tố trong lòng ruột. Các thuốc này thường được chỉ định trong những trường hợp tiêu chảy cấp không do nhiễm khuẩn nặng, giúp người bệnh cải thiện nhanh chóng chất lượng cuộc sống, giảm đau quặn bụng và hạn chế mất nước.
- Loperamide: Là thuốc cầm tiêu chảy thường dùng, có tác dụng làm giảm nhu động ruột, giúp phân đặc hơn.
- Diosmectite và Attapulgite: Có khả năng hấp phụ độc tố, bảo vệ niêm mạc ruột, thường được chỉ định trong cả tiêu chảy cấp và mạn tính.
- Racecadotril: Giúp làm giảm số lần đi tiêu, được bào chế cả dạng viên cho người lớn và dạng gói dành cho trẻ em.
- Thuốc chống co thắt (như Drotaverin, Hyosmin butylbromide): Hỗ trợ giảm đau bụng, giảm co thắt ruột kèm theo.
Nhóm thuốc này mang lại hiệu quả nhanh trong cải thiện triệu chứng, nhưng cần tránh lạm dụng, đặc biệt trong các trường hợp tiêu chảy do nhiễm khuẩn xâm lấn hoặc ngộ độc thức ăn, vì có thể che lấp dấu hiệu nặng của bệnh. Đây cũng là kiến thức quan trọng được nhấn mạnh trong chương trình đào tạo và hệ học Văn bằng 2 Cao đẳng Dược, giúp người học hiểu rõ cách sử dụng thuốc an toàn, hợp lý.
Men vi sinh và các biện pháp hỗ trợ
Bên cạnh các thuốc cầm tiêu chảy, men vi sinh đóng vai trò quan trọng trong việc khôi phục sự cân bằng hệ vi khuẩn đường ruột. Khi tiêu chảy kéo dài hoặc xuất hiện sau điều trị kháng sinh, hệ vi sinh thường bị rối loạn, làm chậm quá trình hồi phục. Việc bổ sung lợi khuẩn giúp tăng cường sức đề kháng tại ruột, rút ngắn thời gian tiêu chảy và giảm nguy cơ tái phát.
- Lactobacillus rhamnosus và Saccharomyces boulardii: Hai loại men được chứng minh hiệu quả nhất trong lâm sàng, có khả năng phục hồi nhanh hệ vi sinh và cải thiện triệu chứng rõ rệt.
- Các men khác: Như Lactomin, Probio hay Ybio có thể được sử dụng, nhưng bằng chứng về hiệu quả còn hạn chế hơn.
- Oresol (ORS): Dung dịch bù nước – điện giải là nền tảng trong điều trị, giúp phục hồi cân bằng dịch và ngăn chặn biến chứng mất nước.
- Kẽm: Đặc biệt hữu ích ở trẻ em, có tác dụng rút ngắn thời gian tiêu chảy và giảm mức độ nặng của bệnh.
Men vi sinh cùng với bù nước và bổ sung kẽm là những biện pháp hỗ trợ quan trọng, có vai trò quyết định trong hầu hết các trường hợp tiêu chảy, nhất là ở trẻ nhỏ và người suy giảm sức đề kháng.
Kháng sinh và thuốc điều trị nguyên nhân
Không phải trường hợp tiêu chảy nào cũng cần dùng kháng sinh. Thuốc kháng sinh chỉ được chỉ định khi xác định nguyên nhân là nhiễm khuẩn hoặc ký sinh trùng, bởi việc sử dụng bừa bãi có thể dẫn đến tình trạng kháng thuốc, làm rối loạn thêm hệ vi sinh đường ruột và gây nhiều tác dụng phụ. Bác sĩ thường dựa vào biểu hiện lâm sàng, xét nghiệm phân và tiền sử bệnh để quyết định chỉ định cụ thể.
- Ciprofloxacin, Azithromycin, Nifuroxazide: Được dùng trong tiêu chảy cấp tính nhiễm khuẩn hoặc các bệnh lỵ.
- Metronidazol, Di-iodohydroxyquinoline: Dùng trong tiêu chảy do amip.
- Nhóm Cyclin: Chỉ định trong điều trị tả, nhưng chống chỉ định cho trẻ em.
Kháng sinh có vai trò quan trọng khi tiêu chảy có nguyên nhân nhiễm khuẩn rõ rệt, song tuyệt đối không nên tự ý sử dụng. Việc chẩn đoán và kê đơn cần được thực hiện bởi bác sĩ để đảm bảo an toàn và hiệu quả.
Trường Cao đẳng Dược Sài Gòn tuyển sinh năm 2025
Tiêu chảy là một trong những bệnh lý tiêu hóa phổ biến, đòi hỏi người hành nghề Dược phải có kiến thức chắc chắn về dược lý, cách phối hợp và tư vấn thuốc an toàn. Nếu muốn theo học ngành Dược và được đào tạo bài bản, chuyên sâu về các nhóm thuốc này cũng như kỹ năng thực hành, thí sinh nên lựa chọn Trường Cao đẳng Dược Sài Gòn để có nền tảng vững vàng cho sự nghiệp trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe cộng đồng.
*LƯU Ý: Nội dung bài viết chỉ mang tính chất tham khảo, phục vụ mục đích học tập của sinh viên Trường Cao đẳng Dược Sài Gòn và không thay thế cho tư vấn y khoa