Thai chậm phát triển trong tử cung là tình trạng bào thai bị suy dinh dưỡng ngay khi còn nằm trong bụng mẹ. Cần hiểu rõ và có các biện pháp phòng ngừa phù hợp để hạn chế tình trạng thai chậm phát triển trong tử cung.
Hội chứng thai chậm phát triển trong tử cung (IUGR) là tình trạng mà sự phát triển của thai nhi bị kém so với kích thước và trọng lượng bình thường, đo bằng cách đo kích thước dưới vị trí thứ 10 hoặc thứ 5, hoặc thứ 3 (tùy thuộc vào tiêu chuẩn sử dụng). Để chẩn đoán chính xác IUGR, cần tiến hành ít nhất hai cuộc siêu âm trong vòng một tuần để theo dõi kích thước và trọng lượng của thai nhi.
Nguyên nhân của thai chậm phát triển trong tử cung
IUGR có thể có nhiều nguyên nhân khác nhau, bao gồm:
• Tiền sản giật: Tình trạng này gây tăng huyết áp ở thai phụ, làm giảm lưu thông máu đến thai nhi, dẫn đến thiếu dinh dưỡng và chậm phát triển.
• Mang đa thai: Thai nhi sẽ cạnh tranh với nhau để nhận chất dinh dưỡng, gây ra sự cạnh tranh trong tử cung và có thể dẫn đến IUGR.
• Nhiễm trùng: Bất kỳ bệnh nhiễm trùng nào ở mẹ trong thời kỳ mang thai có thể gây IUGR.
• Thiểu ối nước ối: Nước ối cung cấp chất dinh dưỡng cho thai nhi, và khi nước ối ít do nhiều nguyên nhân khác nhau, thai nhi có thể chậm phát triển.
• Nhau thai yếu: Nhau thai không hoạt động bình thường có thể không cung cấp đủ oxy và dinh dưỡng cho thai nhi.
Ngoài ra, còn có một số yếu tố khác như vóc dáng nhỏ của mẹ, bệnh lý tiền sản giật, và tiền sử hút thuốc lá, nghiện rượu, hoặc sử dụng các chất độc hại.
Theo lý chuyên gia Trường Cao đẳng Dược Sài Gòn các mẹ có các yếu tố nguy cơ sau đây thường dễ mắc IUGR:
- Tiền sử đẻ con chậm phát triển trong tử cung
- Tăng cân ít hơn bình thường trong thai kỳ
- Chiều cao tử cung nhỏ hơn tuổi thai
- Mắc các bệnh lý như cao huyết áp, đái tháo đường, bệnh lý hồng cầu
- Tiền sử hút thuốc lá, nghiện rượu bia, sử dụng chất kích thích
- Mang thai đa thai hoặc song thai
- Mắc các bệnh lý nhiễm trùng hoặc rối loạn di truyền
- Tiền sử tiếp xúc với các hóa chất độc hại
Triệu chứng của thai chậm phát triển trong tử cung
Triệu chứng của IUGR thường không rõ ràng và thường được phát hiện qua các buổi kiểm tra thai định kỳ. Mẹ có thể tăng cân ít hơn bình thường hoặc có thiểu ối. Một số mẹ có thể mắc các bệnh lý như tăng huyết áp hoặc đái tháo đường.
Để phòng ngừa IUGR, các cặp vợ chồng nên tham khảo ý kiến bác sĩ khi có kế hoạch mang thai. Mẹ cần tránh sử dụng các chất kích thích, rượu bia, và thuốc lá trước và trong thai kỳ. Cần xây dựng một chế độ dinh dưỡng hợp lý, tập thể dục nhẹ nhàng, và hạn chế tiêu thụ thực phẩm chứa caffeine.
Chẩn đoán và điều trị hội chứng thai chậm phát triển trong tử cung (IUGR)
Chẩn Đoán IUGR: Chẩn đoán IUGR dựa chủ yếu vào các phương pháp siêu âm. Siêu âm giúp theo dõi kích thước và trọng lượng của thai nhi so với các tiêu chuẩn bình thường. Sự so sánh này giúp đánh giá xem thai nhi có chậm phát triển trong tử cung hay không. Các dấu hiệu cho thấy thai chậm phát triển trong tử cung có thể bao gồm tiền sử đẻ con chậm phát triển trong tử cung, việc tăng cân của mẹ ít hơn so với bình thường trong thai kỳ, và kích thước của tử cung nhỏ hơn so với tuổi thai.
Điều Trị IUGR: Hiện nay, chưa có phương pháp điều trị cụ thể cho IUGR. Tuy nhiên, trong trường hợp nguyên nhân của IUGR là tăng huyết áp ở thai phụ, có thể điều trị bằng các phương pháp giảm áp lực máu. Các biện pháp khác có thể bao gồm:
• Nghỉ ngơi và hạn chế lao động nặng: Mẹ cần được khuyến nghị nghỉ ngơi và hạn chế hoạt động nặng để giảm căng thẳng lên thai nhi.
• Đình chỉ thai nghén: Trong trường hợp IUGR nghiêm trọng và không thể khắc phục, có thể xem xét đình chỉ thai nghén để bảo vệ sự phát triển của thai nhi.
• Sử dụng Corticoid: Corticoid có thể được sử dụng cho thai nhi từ tuần thứ 28 đến tuần thứ 34 để giúp phát triển phổi của thai nhi.
• Theo dõi nhịp tim thai: Thai nhi có thể được theo dõi liên tục từ tuần thứ 26 để đánh giá nhịp tim và biến đổi của nó.
Theo bác sĩ giảng viên Cao đẳng Y Dược TPHCM đối với những trường hợp có sự tiến triển tự nhiên trong chuyển dạ hoặc không có chống chỉ định đẻ tự nhiên, việc theo dõi thai nhi được tiến hành như một cuộc chuyển dạ bình thường. Tuy nhiên, nếu có các tình huống nguy cơ như suy thai hoặc giảm ối, quyết định đẻ qua đường phẫu thuật có thể cần được thực hiện dưới sự hỗ trợ của bác sĩ hồi sức sơ sinh.