Vết thương ở người mắc bệnh tiểu đường có khả năng lâu lành chậm, dễ nhiễm trùng. Do đó, quá trình chăm sóc vết thương cho người mắc bệnh tiểu đường là rất quan trọng để ngăn ngừa các rủi ro tiềm ẩn này.
Tại sao cần chăm sóc vết thương tiểu đường đúng cách?
Bác sĩ giảng viên Trường Cao đẳng Dược Sài Gòn cho biết có ba lý do quan trọng mà việc chăm sóc vết thương cho người mắc bệnh tiểu đường cần phải được thực hiện đúng cách:
• Nguy cơ nhiễm trùng và loét cao: Sự tăng đường huyết trong máu là môi trường lý tưởng cho sự phát triển của vi khuẩn. Khi có vết thương, vi khuẩn từ môi trường bên ngoài có thể dễ dàng xâm nhập và gây nhiễm trùng. Hơn nữa, người mắc bệnh tiểu đường thường có hệ miễn dịch suy yếu, điều này làm cho quá trình tự chữa lành vết thương trở nên khó khăn hơn.
• Khó điều trị khi đã loét: Biến chứng loét bàn chân là một vấn đề khó điều trị. Nếu vết thương được phát hiện muộn, khả năng giữ lại đôi chân của người bệnh trở nên thấp hơn. Điều này giải thích vì sao các bệnh viện ở tầng cấp cứu cơ sở và tại các bệnh viện lớn thường thành lập các khoa chuyên biệt trong việc chăm sóc bàn chân của người mắc bệnh tiểu đường.
• Phát hiện vết thương muộn: Sự tăng đường huyết gây hại đến dây thần kinh, làm giảm cảm giác đau, nhiệt độ, và cảm giác lạnh. Kết quả là nhiều người mắc bệnh tiểu đường không cảm nhận được sự đau đớn từ vết thương hoặc không nhận biết được vết thương. Điều này dẫn đến việc phát hiện vết thương muộn khi nó đã nhiễm trùng hoặc đã trở nên nghiêm trọng hơn. Do đó, các bác sĩ luôn khuyên người mắc bệnh tiểu đường nên kiểm tra chân hàng ngày, kể cả vết thương nhỏ, và biết cách xử lý.
Phân loại vết thương ở người mắc bệnh tiểu đường
Vết thương và loét ở người mắc bệnh tiểu đường thường được phân loại thành 4 độ dựa trên độ sâu:
• Độ 0: Vết thương nông ở bề mặt, chưa loét.
• Độ 1: Vết loét nông, chưa lan đến dây chằng, bao khớp hoặc xương.
• Độ 2: Vết loét đã lan đến dây chằng hoặc bao khớp.
• Độ 3: Vết loét đã lan đến xương hoặc khớp.
Điều dưỡng viên Cao đẳng Điều dưỡng cho biết mỗi độ vết thương lại có 4 giai đoạn, dựa trên tình trạng nhiễm trùng và thiếu máu:
• Giai đoạn A: Vết thương sạch.
• Giai đoạn B: Vết thương nhiễm trùng.
• Giai đoạn C: Vết thương thiếu máu.
• Giai đoạn D: Vết thương nhiễm trùng và thiếu máu.
Để xác định xem vết thương có bị nhiễm trùng hay không, bạn có thể dựa vào các dấu hiệu sau đây. Nếu vết thương hiển thị ít nhất 2 trong 5 dấu hiệu này, đó là dấu hiệu vết thương đã bị nhiễm trùng: Sưng. Nóng. Đau. Chảy mủ (dạng đặc, trắng đục, hoặc có máu). Có vùng đỏ xung quanh vết loét, vùng đỏ này có đường kính lớn hơn 0,5 cm.
Có một số trường hợp mà vết thương có thể chuyển thành trạng thái hoại tử. Vết thương này không thường sưng, nóng, đỏ, hoặc chảy mủ, mà thay vào đó, nó sẽ thay đổi màu sắc và trở nên thâm đen và teo lại. Những trường hợp như vậy cũng được xem xét là vết thương nặng, và cần phải đến bệnh viện ngay lập tức.
.JPG)
Cách chăm sóc vết thương cho người mắc bệnh tiểu đường
Chăm sóc vết thương chưa nhiễm trùng (Độ 0 và Độ 1):
• Bước 1: Rửa sạch vết thương: Bắt đầu bằng việc rửa vết thương bằng nước muối sinh lý hoặc nước sạch nhẹ, di chuyển từ trong ra ngoài và từ trên xuống dưới. Sau khi rửa, hãy thấm khô vết thương bằng bông gạc sạch. Nếu phát hiện dị vật nào đó trong vết thương, bạn có thể dùng nhíp đã được khử trùng bằng cồn y tế để loại bỏ. Nếu vết thương đang chảy máu, hãy sử dụng gạc hoặc mảnh vải sạch và ép lên vết thương để kiểm soát máu. Tránh việc rửa vết thương bằng oxy già, vì chất này có khả năng sát khuẩn mạnh và có thể gây tổn thương cho tế bào lành ở vùng vết thương. Đối với dung dịch povidon iod, bạn có thể sử dụng nó để sát khuẩn sau khi đã rửa vết thương bằng nước muối sinh lý, nhưng bạn cần pha loãng nó trước. Nồng độ thông thường mà bạn có thể tìm thấy ở các hiệu thuốc là 10%, và bạn cần pha lại theo tỷ lệ 1/10.
• Bước 2: Sử dụng thuốc mỡ sát trùng: Bạn có thể mua các loại thuốc mỡ sát trùng (như Neosporin) và thoa chúng lên vết thương để ngăn ngừa nhiễm trùng. Tuy nhiên, hãy thoa lớp mỏng và tuân thủ hướng dẫn sử dụng trên nhãn của thuốc.
• Bước 3: Đắp băng hoặc gạc: Đối với các vết thương nhỏ, bạn có thể sử dụng băng keo cá nhân mà không cần sử dụng thuốc mỡ sát trùng. Tuy nhiên, nếu vết thương lớn hơn, bạn cần phải đắp băng hoặc gạc. Hãy lựa chọn băng hydrocolloid hoặc gạc mỡ để giúp vết thương nhanh lành hơn và giảm nguy cơ phát triển các biến chứng về bàn chân. Trên thị trường cũng có sẵn một số dung dịch xịt giúp ngăn ngừa loét và thay thế băng gạc thông thường, ví dụ như Urgo Sanyrene. Bạn có thể sử dụng các sản phẩm này để hỗ trợ quá trình lành thương.
• Bước 4: Thay băng và theo dõi vết thương: Hãy thay băng vết thương ít nhất hai lần mỗi ngày, vào buổi sáng và buổi tối, hoặc khi thấy băng bị ẩm hoặc dơ bẩn. Mỗi khi thay băng mới, bạn nên tuân thủ các bước trên. Nếu vết thương tiếp tục biến chứng và hiện dấu hiệu nhiễm trùng (sưng, nóng, đỏ, đau, chảy mủ), hãy liên hệ với nhân viên y tế ngay lập tức. Đôi khi, vết thương có thể biến thành vết bỏng, và trong trường hợp này, bạn không nên cố tình vỡ nốt bỏng, vì đó là cơ chế tự bảo vệ của cơ thể. Nếu các nốt bỏng bị vỡ, bạn nên xử lý như vết thương thông thường.
Chăm sóc vết thương sâu hoặc đã nhiễm trùng (Độ 2 trở lên):
• Nếu vết thương sâu (Độ 2 trở lên) hoặc đã nhiễm trùng, bạn cần lập tức đến bệnh viện để được thăm khám và điều trị bởi bác sĩ. Điều này không nên được tự ý tự trị tại nhà.
• Tại bệnh viện, bác sĩ có thể thực hiện cắt lọc vùng hoại tử và kê toa các loại thuốc kháng sinh, kháng viêm hoặc vitamin để tăng sức đề kháng cho người mắc bệnh. Những người mắc bệnh và có vết thương nặng hơn sẽ cần được điều trị tại bệnh viện. Trong trường hợp vết thương nhẹ hơn, bác sĩ có thể cho phép chăm sóc tại nhà và thăm khám định kỳ.
• Nếu bạn được phép tự quản lý tại nhà, hãy tuân thủ chặt chẽ theo hướng dẫn của bác sĩ. Nếu có bất kỳ dấu hiệu nào của nhiễm trùng trầm trọng hơn, hãy liên hệ với bác sĩ ngay lập tức.
• Để giảm áp lực lên vết thương, hãy nâng cao chân hoặc xoay người bệnh thường xuyên, đặc biệt khi vết thương ở vùng lưng, mông hoặc xương cụt. Bạn cũng có thể sử dụng găng tay y tế mua tại hiệu thuốc, bơm chúng đầy nước và buộc chặt, sau đó đặt chúng dưới vùng vết thương của người bệnh. Điều này giúp giảm áp lực đối với vết thương một cách hiệu quả.
Bác sĩ giảng viên Trường Cao đẳng Dược Sài Gòn cũng lưu ý chăm sóc vết thương ở người bệnh tiểu đường là một phần quan trọng trong việc duy trì sức khỏe của họ. Nắm vững cách chăm sóc vết thương đúng cách, theo dõi vết thương và tìm sự hỗ trợ từ các chuyên gia y tế khi cần thiết có thể giúp giảm thiểu nguy cơ biến chứng và bảo vệ sức khỏe của người bệnh tiểu đường. Hãy luôn chú ý đến vết thương của bạn và tuân thủ các hướng dẫn chăm sóc để đảm bảo rằng bạn đang làm mọi thứ có thể để bảo vệ sức khỏe của mình