Trong điều trị đái tháo đường typ 2, insulin được chỉ định khi thuốc uống và lối sống không còn kiểm soát đường huyết, cần khởi trị đúng thời điểm, lựa chọn phác đồ phù hợp và điều chỉnh liều hợp lý để đạt hiệu quả và ngừa biến chứng.
Sử dụng insulin cho bệnh nhân đái tháo đường typ 2
Trong quản lý bệnh đái tháo đường typ 2, insulin là một trong những thuốc nền tảng, thường được chỉ định khi thuốc uống và thay đổi lối sống không còn đủ kiểm soát đường huyết. Tuy nhiên, việc xác định thời điểm khởi trị, lựa chọn phác đồ và điều chỉnh liều insulin đòi hỏi người hành nghề Dược phải nắm vững kiến thức dược lý, sinh lý bệnh và thực hành lâm sàng.
Tại Trường Cao đẳng Dược Sài Gòn, sinh viên ngành Dược được đào tạo chuyên sâu về dược động học, kỹ năng theo dõi và tư vấn sử dụng insulin, giúp họ có khả năng hỗ trợ bác sĩ và người bệnh trong việc dùng thuốc an toàn, hiệu quả. Nội dung sau đây sẽ hệ thống lại các nguyên tắc chỉ định, khởi đầu và điều chỉnh insulin mà sinh viên cũng như người hành nghề Dược cần nắm chắc trong thực tiễn chăm sóc bệnh nhân đái tháo đường.
Chỉ định sử dụng insulin ở bệnh nhân typ 2
Không phải tất cả bệnh nhân đái tháo đường typ 2 đều cần insulin ngay, nhưng có những tình huống lâm sàng bắt buộc phải khởi trị sớm. Khi đường huyết tăng cao ngoài khả năng kiểm soát bằng thuốc uống, hoặc khi có tình trạng bệnh lý đi kèm làm hạn chế việc sử dụng thuốc viên, insulin là giải pháp thay thế an toàn và hiệu quả.
- HbA1c ≥ 9% kèm đường huyết lúc đói ≥ 15 mmol/L.
- Bệnh cấp tính nặng: nhiễm trùng, nhồi máu cơ tim, đột quỵ.
- Suy thận, bệnh gan nặng không dung nạp thuốc uống.
- Phụ nữ mang thai hoặc mắc đái tháo đường thai kỳ.
- Thuốc uống thất bại hoặc bệnh nhân dị ứng, không dung nạp.
Nhận diện đúng chỉ định sẽ giúp bác sĩ chủ động khởi trị insulin kịp thời, ngăn ngừa biến chứng mạn tính và biến cố cấp tính nguy hiểm.
Khởi đầu insulin và lựa chọn phác đồ điều trị
Khi quyết định dùng insulin, bước khởi đầu cần thận trọng để vừa đạt hiệu quả hạ đường huyết vừa hạn chế tình trạng hạ đường huyết ngoài ý muốn. Liều khởi đầu và loại insulin sẽ phụ thuộc vào cân nặng, chế độ sinh hoạt cũng như khả năng tự theo dõi đường huyết của bệnh nhân. Tại Cao đẳng Dược TP Hồ Chí Minh, sinh viên được đào tạo kiến thức dược lý và kỹ năng thực hành lâm sàng để hiểu rõ cách khởi trị insulin an toàn, hỗ trợ bệnh nhân sử dụng thuốc hiệu quả hơn.
- Liều khởi đầu thường 0,1 – 0,2 UI/kg/ngày với insulin nền (NPH hoặc analog).
- Có thể sử dụng insulin hỗn hợp 2 lần/ngày khi bệnh nhân cần ít mũi tiêm.
- Nếu đang dùng sulfonylurea, thường giảm liều còn 50% để giảm nguy cơ hạ đường huyết.
- Thời điểm tiêm linh hoạt: NPH thường tiêm buổi tối, trong khi analog nền có thể tiêm vào bất kỳ thời điểm nào cố định trong ngày.
Một phác đồ khởi đầu phù hợp sẽ giúp bệnh nhân thích nghi tốt hơn với insulin, từ đó nâng cao tuân thủ điều trị và ổn định đường huyết lâu dài.
Nguyên tắc điều chỉnh liều insulin
Đường huyết có thể dao động theo chế độ ăn, mức vận động, tình trạng bệnh lý hoặc thuốc phối hợp. Vì vậy, insulin không thể duy trì cố định mà cần được điều chỉnh định kỳ để đạt mục tiêu kiểm soát. Việc chỉnh liều đúng cách sẽ giúp tối ưu hiệu quả điều trị mà vẫn hạn chế được nguy cơ hạ đường huyết.
- Điều chỉnh liều mỗi 3 – 4 ngày hoặc 1 – 2 lần/tuần.
- Tăng 2 – 4 đơn vị hoặc 10 – 15% liều nếu đường huyết lúc đói chưa đạt.
- Khi insulin nền đã tối ưu nhưng HbA1c vẫn cao, cần bổ sung insulin bữa ăn.
- Theo dõi kỹ các yếu tố tác động: khẩu phần, hoạt động thể chất, bệnh cấp tính.
Điều chỉnh liều insulin phải được cá thể hóa, dựa trên theo dõi đường huyết thường xuyên và phối hợp chặt chẽ giữa bệnh nhân với bác sĩ.
.jpeg)
Trường Cao đẳng Dược Sài Gòn tuyển sinh năm 2025
Để sử dụng insulin đúng cách trong điều trị đái tháo đường typ 2, người làm công tác Dược không chỉ cần nắm vững kiến thức dược lý mà còn phải hiểu rõ bệnh lý, nguyên tắc phối hợp thuốc và kỹ năng tư vấn cho người bệnh. Vì vậy, nếu thí sinh muốn theo đuổi ngành Dược, lựa chọn Trường Cao đẳng Dược Sài Gòn sẽ là hướng đi đúng đắn. Nhà trường chú trọng đào tạo bài bản và chuyên sâu về dược lâm sàng, giúp sinh viên có nền tảng vững chắc để tham gia vào quá trình hỗ trợ điều trị các bệnh mạn tính như đái tháo đường, trong đó có việc hướng dẫn sử dụng insulin an toàn và hiệu quả.
*LƯU Ý: Nội dung bài viết chỉ mang tính chất tham khảo, phục vụ mục đích học tập của sinh viên Trường Cao đẳng Dược Sài Gòn và không thay thế cho tư vấn y khoa