Mối nguy hiểm lớn nhất đe dọa đến tính mạng trẻ là tình trạng mất nước khi bị tiêu chảy cấp. Do đó, dinh dưỡng cho bệnh nhân tiêu chảy cấp có vai trò quan trọng góp phần rút ngắn quá trình điều trị.
Trẻ bị tiêu chảy cấp cần có chế độ ăn uống hợp lý
Tiêu chảy là nguyên nhân hàng đầu gây bệnh tật và tử vong cho trẻ em, nhất là các nước đang phát triển. Hàng năm có tới hơn 1,5 ngàn triệu lượt trẻ em dưới 5 tuổi bị tiêu chảy và 4 triệu trẻ chết vì bệnh này. Trong đó 80% trường hợp tử vong xảy ra ở trẻ dưới 2 tuổi. Nguyên nhân chính của tử vong là mất nước và điện giải. Ngoài ra tiêu chảy còn là nguyên nhân gây ra suy dinh dưỡng và các bệnh tật khác như nhiễm trùng, nhiễm độc do quá trình hấp thu chất dinh dưỡng giảm, trẻ ăn ít đi trong quá trình tiêu chảy. Vậy các dấu hiệu để nhận biết trẻ đang có dấu hiệu bị tiêu chảy cấp là gì và phương pháp nuôi dưỡng trẻ như thế nào cho hợp lý?
Tiêu chảy được định nghĩa là tình trạng đi phân lỏng bất thường trên 3 lần/ngày. Theo chia sẻ của giảng viên Cao đẳng Điêu dưỡng Sài Gòn, tiêu chảy được chia làm 3 loại: tiêu chảy cấp, tiêu chảy mãn và tiêu chảy phân nhày máu. Tiêu chảy cấp thường xảy ra đột ngột, thời gian dưới 14 ngày. Triệu chứng của bệnh ngoài đi phân lỏng thường kèm theo đau bụng, nôn mửa, sốt. Hậu quả của tiêu chảy cấp là mất nước và điện giải có thể gây tử vong. Do đó, dinh dưỡng cho bệnh nhân tiêu chảy cấp có vai trò quan trọng.
Nguyên tắc về chế độ ăn cho trẻ bị tiêu chảy cấp:
- Bù nước và điện giải: nếu trẻ còn bú mẹ thì tiếp tục cho bú mẹ, tăng cường nước uống hằng ngày.
- Tích cực cho trẻ ăn những thức ăn giàu dinh dưỡng mà trẻ thích: cho trẻ ăn nhiều bữa trong ngày, thức ăn cần đa dạng mềm, dễ tiêu. Tuyệt đối không cho trẻ ăn kiêng.
Hưỡng dẫn cụ thể:
- Nếu trẻ còn bú, mỗi bữa cho trẻ bú lâu hơn và nhiều lần hơn cả ngày lẫn đêm.
- Nếu trẻ ăn các loại sữa hoặc các thức ăn khác ngoài sữa mẹ thì cần pha sữa đúng cách, hợp vệ sinh, cho ăn với lượng sữa thích hợp bằng thìa. Cho ăn từng muỗng một, từ từ và chỉ dùng sữa pha trong vòng một giờ. Bác sĩ Trường Cao Đẳng Dược Sài Gòn cũng cảnh báo tuyệt đối không được cho trẻ bú bình vì sẽ làm cho tình trạng tiêu chảy của trẻ nặng hơn và có thể gây chướng bụng trẻ.
- Tăng cường nước uống cho trẻ như nước cam, chanh, nước cháo, nước dừa hoặc nước đun sôi để nguội.
- Cho trẻ ăn thêm các loại quả có sẵn ở địa phương như cam, chuối, đu đủ, hồng xiêm, chuối … sau bữa ăn hoặc giữa các bữa ăn trong ngày ví dụ như 9h, 15h, 21 giờ để tăng lượng kali cần thiết cho cơ thể.
- Thức ăn hàng ngày cần cung cấp đầy đủ số lượng, thành phần dinh dưỡng, giàu năng lượng và đa dạng. Cung cấp thức ăn có nguồn protein cao như cá, trứng, thịt, các loại đậu. Bổ sung đầy đủ các vitamin, khoáng chất có trong rau, củ, quả. Dùng muối iod hoặc các loại thực phẩm có chứa iod như nước mắm, nước tương để chế biến thức ăn.
- Không ăn kiêng, đặc biệt là dầu mỡ. Nên cho ít dầu, mỡ để cung cấp năng lượng và tăng hấp thu một số vitamin.
- Chuyển dần thức ăn lỏng sang đặc, dùng bột ngũ cốc, bột khoai nghiền, thịt, cá, rau củ…
- Không dùng thức ăn dễ lên men, sinh hơi trong ruột và khó hấp thu như các thực phẩm nguyên hạt, thực phẩm nhiều dầu mỡ, đồ tanh, củ cải, hành, đậu tương, bí đỏ, củ từ, hành sống, tỏi sống…
- Không ép trẻ ăn, nên cho trẻ ăn từng ít một, nhiều bữa trong ngày. Cần khuyến khích trẻ ăn càng nhiều càng tốt, trẻ nhỏ cho ăn 6 lần/ngày hoặc nhiều hơn. Để giúp trẻ phục hồi nhanh và tránh suy dinh dưỡng sau khi khỏi tiêu chảy cho trẻ ăn thêm 1 bữa/ngày ít nhất 2 tuần.
Cung cấp chế độ ăn hợp lý cho trẻ bị tiêu chảy cho vai trò cực kỳ quan trọng vừa điều trị vừa phòng được các bệnh tật khác như nhiễm trùng, nhiễm độc, suy dinh dưỡng và có thể tiến triển sang tiêu chảy mãn và để trẻ phát triển một cách tối ưu, có sức đề kháng tốt đối với bệnh tật.