Ung thư là căn bệnh nguy hiểm, hiện vẫn chưa có thuốc đặc trị. Tuy nhiên sẽ có những phương pháp điều trị ngăn chặn bệnh ung thư diễn biến xấu đi nếu biết được bệnh ung thư đang ở giai đoạn nào.
Các giai đoạn phát triển của bệnh ung thư
Ung thư sẽ trải qua các giai đoạn nào?
Theo Bs. Phạm Đình Hữu hiện đang công tác tại Trường Cao Đẳng Dược Sài Gòn cho biết mỗi loại ung thư đều có sự tiến triển khác nhau, tuy nhiên nếu ung thư không được điều trị thì sẽ diễn biến qua các giai đoạn sau:
Bước khởi đầu: Thường xảy ra rất nhanh, sau khi các tế bào tiếp xúc với các tác nhân gây ung thư như tác nhân vật lý, tác nhân hóa học, tác nhân virus. Các tác nhân này gây ra thương tổn DNA của tế bào không hồi phục.
Giai đoạn thúc đẩy: Do tiếp xúc liên tục, kéo dài với các chất gây ung thư làm ổn định và duy trì thương tổn đầu tiên. Bước khởi đầu và giai đoạn thúc đẩy chúng ta chỉ biết được qua mô hình thí nghiệm và những nghiên cứu về dịch tễ ung thư ở người.
Giai đoạn tiến triển: Các tế bào nhân lên không kiểm soát được, phát triển độc lập, mất khả năng biệt hóa, xâm lấn cục bộ và cho di căn.
Để dự phòng giai đoạn khởi đầu sinh ung thư người ta phải bảo vệ tránh tiếp xúc với các tác nhân gây ung thư như thuốc lá, benzol, nhiều loại hóa chất khác nhau, tia phóng xạ, virus v.v.
Sự tiến triển của bệnh ung thư giải thích được bản chất của bệnh ung thư là khối u phát triển cục bộ tại chỗ, xâm lấn tại vùng và cho di căn toàn thân. Khi tiến triển ung thư đã xảy ra, có nhiều biện pháp để chống lại sự tiến triển đó: Sàng lọc và điều trị các thương tổn tiền ung thư, sàng lọc và điều trị những ung thư kích thước còn nhỏ (chủ yếu bằng phẫu thuật hoặc tia xạ), điều trị tích cực các ung thư đang còn tại chỗ (thường kết hợp với điều trị hỗ trợ hóa trị liệu hoặc nội tiết trị liệu).
Di căn ung thư là tình trạng các tế bào ung thư tách rời ra khỏi u nguyên phát để đến cư trú và phát triển thành khối u ở cơ quan khác qua các đường khác nhau như đường bạch huyết, đường máu, đường kế cận,…
Di căn theo đường bạch huyết: Loại ung thư biểu mô thường di căn đến các trạm hạch bạch huyết khu vực. Khi khối u tiến đến thành bạch huyết, tế bào ung thư xâm lấn nhanh chóng qua thành bạch huyết và được hệ thống lưu thông bạch huyết mang tới trạm hạch đầu tiên. Khi các tế bào ung thư đi đến hạch người ta nhận thấy phản ứng đặc hiệu gọi là viêm bạch mạch mạn tính đặc hiệu (specific chronic lymphadenitis). Sự hiện diện của di căn bạch huyết trên mẫu bệnh phẩm phẫu thuật, hoặc sự xâm lấn hạch bạch huyết là đặc hiệu của ung thư đang tiến triển. Tiên lượng thường nghèo nàn và các nhà ung thư học phải tính đến điều trị kết hợp xạ trị, hóa trị, nội tiết, miễn dịch sau phẫu thuật.
Di căn theo đường máu: Các loại ung thư của tổ chức liên kết (ung thư xương, ung thư phần mềm) thường di căn theo đường máu đến các tạng ở xa như gan, phổi, não.
Di căn theo đường kế cận: Di căn hay đi dọc theo mạch máu và thần kinh, theo lối ít bị cản trở, điển hình là ung thư dạ dày lan qua lớp thanh mạc vào ổ bụng gây di căn buồng trứng. Dao mổ, dụng cụ phẫu thuật có thể gây gieo rắc tế bào ung thư ra nơi khác trong phẫu thuật nếu mổ trực tiếp vào khối u.
Cần làm gì để dự phòng ung thư?
Chia sẻ từ các giảng viên Trường Cao Đẳng Dược Sài Gòn: Để phòng ngừa ung thư chúng ta cần lưu ý một số vấn đề sau:
Mặc dầu đã có những tiến bộ rất lớn trong lĩnh vực điều trị ung thư trong hai thập kỷ qua, nhưng ung thư vẫn còn là một bệnh khó có thể điều trị khỏi. Tuy vậy khoảng 50% trường hợp bệnh ung thư có thể phòng tránh được. Dự phòng ung thư là một vai trò mới rất quan trọng đối với tất cả các thầy thuốc trong thế kỷ 21. Để chủ động phòng chống ung thư, thầy thuốc phải tính đến khía cạnh luân lý và tự do cá nhân, các chính sách phòng chống tích cực phải dựa vào cơ sở kiến thức khoa học.
Người ta đã chứng minh được thuốc lá gây ra nhiều loại ung thư: Bằng các nghiên cứu về dịch tễ học. Bằng những nghiên cứu về thành phần chứa trong thuốc lá. Bằng sự khám phá ra sự thương tổn gen đặc hiệu của tế bào khối u và tế bào bình thường ở những người hút thuốc. Bằng sự phát triển những kiến thức cơ bản về sự chuyển hóa của amines của thuốc lá.
Qua nghiên cứu dịch tễ học và sinh học có sự liên quan rõ rệt giữa thuốc lá và các ung thư sau đây: Phổi, thanh quản, khoang miệng, vòm mũi họng, bàng quang.
Nghiên cứu về thành phần chứa trong thuốc lá người ta đã tìm thấy hơn 4000 loại hóa chất, một số hóa chất chính gây ra ung thư: Polycyclic aromatic hydrocarbons Nitrosamines, Heterocyclic hydrocarbons, Benzen, Radioactive 210-polonium.
Tất cả những hóa chất độc trên có thể gây ra sự khởi đầu và thúc đẩy quá trình sinh ung thư. Phương pháp dự phòng tích cực nhất là không nên hút thuốc lá đối với những người chưa hút đặc biệt là trẻ em, với những người đã hút phải có hình thức hỗ trợ để người hút thuốc từ bỏ thuốc lá và các biện pháp nhằm giảm thiểu tác hại của thuốc lá như cấm hút thuốc nơi công cộng, in hình logo lên bao thuốc,…
Tư vấn về di truyền: là một phương pháp mới trong điều trị ung thư. Người ta phải xem xét nhiều khía cạnh khác nhau để có thái độ xử lý đúng đắn.
Như chia sẻ của các giảng viên Trường Cao Đẳng Dược Sài Gòn cho biết mục đích của thăm khám di truyền trong ung thư là để đánh giá nguy cơ di truyền của ung thư với mục đích xác định có hay không có di truyền. Đưa ra những chính sách sàng lọc phù hợp với nguy cơ ung thư đó. Khi có chỉ định có thể thực hiện nghiên cứu phân tử về gen di truyền. Giải quyết yếu tố tâm lý lo lắng của bệnh nhân về nguy cơ di truyền. Có kế hoạch theo dõi thời gian dài cho cá nhân và gia đình của họ.
Hoá dự phòng trong ung thư
Người ta nhận thấy rằng một số loại thuốc giúp dự phòng ung thư: Sử dụng Tamoxifen (anti-estrogen) dự phòng ung thư vú trường hợp có nguy cơ cao về yếu tố gia đình. Nghiên cứu lớn ở Hoa kỳ cho kết quả tốt. (NSABP Breast cancer prevention trial P-1). Sử dụng một số loại thuốc kháng oestrogen khác (raloxifen) để phòng loãng xương ở những phụ nữ mãn kinh giúp dự phòng ung thư nội mạc tử cung (ASCO 2005). Sử dụng các thuốc kháng androgen (finasteride) để dự phòng ung thư tiền liệt tuyến. Sử dụng các thuốc kháng viêm non-steroid để dự phòng ung thư đại tràng.