Thuốc nhỏ mắt là dạng điều trị tại chỗ hiệu quả trong các bệnh lý như nhiễm khuẩn, khô mắt, dị ứng hay tăng nhãn áp. Tuy nhiên, dùng sai cách hoặc kéo dài không kiểm soát có thể gây tổn thương nghiêm trọng cho mắt.
Tổng quan về các loại thuốc nhỏ mắt phổ biến và cách dùng an toàn
Thuốc nhỏ mắt là nhóm thuốc phổ biến trong điều trị tại chỗ, liên quan đến nhiều bệnh lý như viêm nhiễm, khô mắt, tăng nhãn áp, dị ứng hay các vấn đề hậu phẫu. Tuy nhiên, do đặc thù hấp thu trực tiếp qua niêm mạc mắt và liên quan đến thị lực – cơ quan đặc biệt nhạy cảm – nên việc sử dụng sai cách, sai thuốc hoặc không theo dõi đầy đủ có thể gây ra hậu quả nghiêm trọng.
Người hành nghề Dược không chỉ cần nắm vững dược lý của từng hoạt chất mà còn phải hiểu rõ nguyên tắc phối hợp thuốc, nguy cơ tương tác, các chống chỉ định đặc biệt cũng như tư vấn đúng cách sử dụng cho từng tình trạng mắt. Nhận thấy tầm quan trọng đó, Trường Cao đẳng Dược Sài Gòn đã xây dựng chương trình đào tạo chú trọng thực hành lâm sàng nhãn khoa, giúp sinh viên Dược phân biệt rõ từng nhóm thuốc nhỏ mắt, nhận diện đúng tình trạng bệnh lý và hướng dẫn sử dụng thuốc an toàn – hiệu quả.
Phần nội dung dưới đây sẽ hệ thống hóa lại các nhóm thuốc nhỏ mắt thường gặp, hỗ trợ sinh viên và người hành nghề Dược hiểu sâu hơn về đặc điểm dược lý, chỉ định, lưu ý an toàn và ứng dụng trong thực tế.
Nhóm thuốc nhỏ mắt kháng sinh – kháng viêm
Các thuốc nhỏ mắt chứa kháng sinh và kháng viêm được chỉ định trong điều trị các bệnh lý viêm nhiễm ở phần trước nhãn cầu như viêm kết mạc, đau mắt đỏ do vi khuẩn, viêm giác mạc hoặc viêm bờ mi.
Nhóm kháng sinh phổ rộng:
- Chloramphenicol: Cloraxin 0,4%
- Gentamycin: Gentamycin 0,3%
- Tobramycin: Tobrex 0,3%, Tobcol
- Ciprofloxacin: Zoxan, Ciloxan
- Levofloxacin: Cravit 0,5%, Eylevox
- Moxifloxacin: Vigamox 0,5%
Thuốc phối hợp kháng sinh – corticoid:
- Tobramycin + Dexamethason: Tobradex
- Moxifloxacin + Dexamethason: Vigadexa
- Neomycin + Dexamethason: Neodex, Nemydexa
- Cloramphenicol + Dexamethason: Ticoldex
Lưu ý khi sử dụng:
- Không dùng cho người bị trầy xước giác mạc.
- Tránh sử dụng kéo dài vì dễ gây tăng nhãn áp hoặc đục thủy tinh thể.
- Cần theo dõi đáp ứng và ngưng nếu có dấu hiệu kích ứng, đỏ hoặc rát mắt.
Nhóm kháng sinh – kháng viêm giúp kiểm soát nhiễm trùng mắt hiệu quả nhưng cần được sử dụng đúng chỉ định của bác sĩ để tránh tác dụng phụ nguy hiểm.
Nhóm thuốc nhỏ mắt điều trị khô mắt
Tình trạng khô mắt do làm việc máy tính, tuổi tác, môi trường khô hoặc sau phẫu thuật là rất phổ biến. Nhóm thuốc nhỏ mắt dưỡng ẩm đóng vai trò quan trọng trong việc bôi trơn, chống kích ứng và phục hồi bề mặt nhãn cầu. Trong chương trình Đào tạo Dược sĩ Nhà thuốc, sinh viên được trang bị kiến thức chuyên sâu về phân loại nước mắt nhân tạo, cách lựa chọn sản phẩm phù hợp với từng tình trạng khô mắt và kỹ năng tư vấn sử dụng thuốc an toàn, hiệu quả cho người bệnh.
Nước mắt nhân tạo và chất bôi trơn:
- Natri hyaluronat: Lacrifresh, Sanlein, Vismed
- Hydroxypropyl methylcellulose: V.Rohto dryeye, Systane
- Carbomer: Genteal, Viscohyal
- Sodium carboxymethylcellulose: Refresh Tear, Optive
Thuốc đặc trị khô mắt mãn tính và rối loạn biểu mô:
- Diquafosol 3% (Diquas): Kích thích tiết nước mắt
- Taurine (Taufon 4%): Hỗ trợ loạn dưỡng giác mạc
- Cyanocobalamin (Sancoba): Tăng cường chuyển hóa và giảm mỏi mắt
Lưu ý khi sử dụng:
- Ưu tiên các sản phẩm không chứa chất bảo quản hoặc chứa bảo quản nhẹ nếu cần dùng lâu dài.
- Bảo quản thuốc đúng cách, không dùng quá 15–30 ngày sau khi mở nắp.
Nhóm thuốc bôi trơn và dưỡng ẩm mắt không chỉ giảm khô rát mà còn hỗ trợ điều trị nhiều vấn đề mãn tính về giác mạc và kết mạc.
Trường Cao đẳng Dược Sài Gòn đào tạo ngành Dược
Nhóm thuốc nhỏ mắt chuyên biệt
Bên cạnh các nhóm thuốc thông thường, một số thuốc nhỏ mắt được thiết kế đặc biệt cho những bệnh lý nghiêm trọng hoặc mạn tính ở mắt như Glaucoma, viêm màng bồ đào, dị ứng theo mùa hoặc nhiễm virus Herpes.
Thuốc chống Glaucoma (tăng nhãn áp):
- Timolol: Timolol 0,5%
- Brimonidine: Alphagan P
- Brinzolamid + Timolol: Azarga
- Travoprost, Tafluprost, Bimatoprost: Lumigan, Duotrav, Taflotan
Thuốc kháng virus:
- Acyclovir 3%: Herpacy, Zovirax
Thuốc kháng dị ứng mắt:
- Ketotifen: Zaditen
- Diphenhydramin + Kẽm Sulfat: Daiticol
- Kháng histamin + co mạch: Naphacolyre, Opcon-A, Vimacul
Lưu ý khi sử dụng:
- Có thể gây nhìn mờ thoáng qua sau khi nhỏ, tránh lái xe ngay sau khi dùng.
- Thuốc điều trị tăng nhãn áp phải dùng đúng liều và theo dõi chặt chẽ.
- Tránh tự ý mua và sử dụng nhóm thuốc kháng virus, kháng dị ứng nếu không có chẩn đoán rõ ràng.
Các thuốc nhỏ mắt đặc trị mang lại hiệu quả cao với các bệnh lý nguy hiểm về mắt, nhưng chỉ nên sử dụng khi có chỉ định và theo dõi chặt từ chuyên khoa mắt.
Để sử dụng thuốc nhỏ mắt hiệu quả và an toàn, người hành nghề Dược cần không chỉ nắm rõ thành phần hoạt chất, cơ chế tác dụng mà còn phải hiểu được từng chỉ định chuyên biệt, đặc điểm bệnh lý nhãn khoa và các nguy cơ tiềm ẩn nếu dùng sai cách. Đây là lý do vì sao thí sinh có nguyện vọng theo đuổi ngành Dược nên lựa chọn Trường Cao đẳng Dược thành phố Hồ Chí Minh, nơi chú trọng đào tạo chuyên sâu về dược lâm sàng, kỹ năng tư vấn sử dụng thuốc và cập nhật kiến thức dược liệu, hóa dược ứng dụng trong các chuyên ngành đặc thù như nhãn khoa. Việc được học tập bài bản từ đầu sẽ là nền tảng vững chắc để trở thành Dược sĩ chuyên môn cao trong tương lai.