Viêm gan siêu vi B mãn tính sẽ dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm như xơ gan, suy gan và ung thư gan, vì thế điều trị càng sớm càng tốt. Vậy căn bệnh này lây qua những con đường nào?
Bệnh viêm gan B khá phổ biến ở các nước châu Phi, châu Á và vùng Thái Bình Dương
Viêm gan siêu vi B là bệnh gì?
Bệnh viêm gan siêu vi B (gọi tắt là viêm gan B) là một dạng bệnh viêm gan do virus viêm gan siêu vi B (HBV – Hepatitis B virus) gây ra. Hiện có đến gần 1/3 dân số thế giới mắc bệnh, nhiều nhất là tại các nước đang phát triển. Bệnh này khá phổ biến ở các nước châu Phi, châu Á và vùng Thái Bình Dương. Việt Nam là nước nằm trong vùng có tỷ lệ lây nhiễm cao 8%.
Nguyên nhân gây viêm gan B là gì?
Trong các tài liệu giảng dạy Cao đẳng Điều dưỡng Sài Gòn, virus viêm gan siêu vi B (HBV – Hepatitis B virus) được xác định là nguyên nhân gây bệnh viêm gan B. HBV là virus thuộc họ Hepadnaviridae. Xét về mặt cấu tạo của virus viêm gan B, bộ gene của virus này không hoàn toàn là sợi đôi DNA, nó bao gồm một sợi ngắn và một sợi dài, gene này chứa 3200 nucleotide cũng vì vậy mà chúng được biết đến là virus DNA nhỏ nhất.
Loại virus này có thể sống được 30 phút ở nhiệt độ 100 độ C, ở nhiệt độ -20 độ C nó có thể sống đến 20 năm.
Về cơ chế bệnh sinh, bản thân virus HBV không trực tiếp làm tổn thương tế bào gan mà do hệ thống miễn dịch của cơ thể (tại gan là tế bào Kupffer - vốn được biết đến như một loại đại thực bào nằm trong xoang gan - nơi dẫn máu ra, vào gan, là tế bào đầu tiên ở gan tiếp xúc với các vi khuẩn, độc tố, tạo phản ứng miễn dịch) sẽ nhận diện các tế bào gan đã bị nhiễm, sau đó Kupffer sẽ sản sinh nhiều chất gây viêm như Leukotriene, Interleukin, TNF-α, TGF-β …. tấn công và phá hủy tế bào này, gây tổn thương gan. Quá trình này diễn ra liên tục và kéo dài sẽ dẫn đến viêm gan B mãn tính.
Bệnh viêm gan B có lây lan qua những con đường nào?
Viêm gan B tồn tại trong máu và các dịch trong cơ thể của người bệnh. Vì thế, bệnh viêm gan siêu vi B lây chủ yếu qua những con đường sau đây:
- Lây qua đường máu: Viêm gan B có thể lây trong trường hợp truyền máu, phẫu thuật, tiêm chích ma túy. Ngoài ra, dùng dao cạo râu, bàn chải đánh răng chung với người mắc bệnh cũng có nguy cơ cao mắc bệnh do khả năng trầy xước lớn, virus viêm gan B dễ dàng thâm nhập qua các vết trầy xước này...
- Lây qua đường tình dục: Virus viêm gan B tồn tại trong tinh dịch và dịch âm đạo, vì thế các hành vi tình dục không sử dụng biện pháp an toàn rất dễ làm lây nhiễm.
- Lây từ mẹ sang con: Người mẹ mắc bệnh viêm gan siêu vi B có thể lây cho thai nhi lên đến 90% nếu không cho bé tiêm huyết thanh trong vòng 24h đầu sau khi sinh.
Viêm gan B là bệnh rất dễ lây nhiễm từ những người nhiễm bệnh sang cho người bệnh chưa mắc bệnh. Theo chia sẻ của giảng viên văn bằng 2 Cao đẳng Điều dưỡng Sài Gòn, viêm gan B thường tấn công những người có khả năng miễn dịch kém dễ bị virus tấn công hoặc lây nhiễm bởi những người mắc viêm gan B, người lành tiếp xúc với người mắc bệnh. Những người dễ nhiễm bệnh viêm gan B bao gồm: người cao tuổi, phụ nữ mang thai, trẻ em, nhân viên y tế, người nghiện hút ma túy, xăm mình, …
Bệnh viêm gan B có gây ra biến chứng không?
Virus HBV có thể tồn tại trong cơ thể người bệnh đến suốt đời. Người bị nhiễm siêu vi viêm gan B mãn tính vẫn có thể sống lâu và khỏe mạnh, giảm nguy cơ diễn tiến các biến chứng nặng của bệnh nếu chủ động trong việc bảo vệ gan thông qua kiểm soát tế bào Kupffer hạn chế phóng ra các chất gây viêm làm hoại tử các tế bào gan.
Nhưng có 10 - 20% người bị viêm gan B mãn tính diễn tiến nặng thành xơ gan và ung thư gan nếu không được điều trị sớm, cũng như không chủ động chăm sóc và bảo vệ gan.
Đó là do trong các chất gây viêm do tế bào Kupffer sản sinh ra có TGF-β, là yếu tố kích hoạt tế bào hình sao sản sinh mô sợi. Các chất xơ tạo ra ngày càng nhiều gây tổn thương và làm chết tế bào gan, thay đổi hoàn toàn cấu trúc của gan, hình thành các mô sẹo, các nốt gan bất thường, làm cho gan chai cứng dần và không có khả năng phục hồi. Xơ gan được xem là một yếu tố gây ung thư gan.
Điều này lý giải vì sao HBV là nguyên nhân chính gây ra viêm gan B nhưng đồng thời cũng là “thủ phạm” giấu mặt của 5-10% các bệnh hoại gan mãn tính (xơ gan, suy gan) và 10-15% ung thư gan.
Hàng năm trên thế giới có khoảng hơn 1 triệu người tử vong do biến chứng của viêm gan virus B mãn tính, đó là xơ gan và ung thư gan. Xơ gan là không thể phục hồi, còn ung thư gan có tỉ lệ tử vong cao, khoảng 50% - 70% trong 5 năm.