Không có tinh trùng trong tinh dịch chiếm 30% trong tổng số các trường hợp vô sinh ở nam giới. Nếu biết nguyên nhân và được điều trị đúng cách, cơ hội làm cha của họ vẫn là có thể.
Tinh dịch không có tinh trùng là do tinh hoàn không sản xuất tinh trùng hoặc ống dẫn tinh trùng bị tắc
Trong tinh dịch không có tinh trùng là do ống dẫn tinh bị tắc, điều này có đúng không?
Theo Bác sĩ Trần Anh Tú – Giảng viên Cao đẳng Điều dưỡng Sài Gòn, không có tinh trùng trong tinh dịch có 2 nguyên nhân: Tinh hoàn không sản xuất ra tinh trùng hoặc tinh hoàn vẫn sản xuất ra tinh trùng nhưng ống dẫn tinh trùng bị tắc.
Trường hợp tinh trùng không đi qua được ống dẫn tinh, bác sĩ sẽ tiến hành phẫu thuật nối thông lại ống dẫn tinh, tức là nối hai đầu ống dẫn tinh lại với nhau hoặc nối ống dẫn tinh vào mào tinh. Khi ống dẫn tinh thông suốt, hy vọng có con của các cặp vợ chồng sẽ là rất cao.
Với những người đã triệt sản, sau này muốn có con thì cần phẫu thuật nối lại hai đầu ống dẫn tinh (giúp tinh trùng có lại trong tinh dịch) có thể thành công với trên 90% trường hợp. Điểm cần lưu ý là thời gian thắt ống dẫn tinh càng lâu thì khả năng nối thành công càng kém. Vi phẫu thuật nối ống dẫn tinh với mào tinh cho tỷ lệ thành công lên tới 70-90%. Sau mổ, khoảng 30-60% cặp vợ chồng có thể có thai tự nhiên trở lại. Các phẫu thuật này đã được thực hiện trên thế giới từ năm 1968 đối với vi phẫu thuật nối ống dẫn tinh và từ năm 1978 với vi phẫu thuật nối ống dẫn tinh với mào tinh.
Trong trường hợp ống dẫn tinh bị tắc sâu tại chỗ đổ vào niệu đạo dương vật thì phẫu thuật cắt đốt nội soi ống phóng tinh có thể giúp ống dẫn tinh thông trở lại. Sau mổ, đến 60% bệnh nhân có tinh trùng trở lại.
Phẫu thuật nối có thể thất bại nhưng có thể nối lại. Tuy nhiên, tỷ lệ thành công của lần nối sau ít hơn lần nối trước.
Nếu phẫu thuật nối thất bại hoặc do không thể nối được vì ống dẫn tinh tắc nhiều chỗ, tắc đoạn nằm sâu trong bụng thì bệnh nhân có thể có con nhờ thụ tinh nhân tạo. Những người không có ống dẫn tinh bẩm sinh cũng phải áp dụng biện pháp này nếu muốn có con. Điểm đặc biệt của kỹ thuật thụ tinh trong ống nghiệm trên những người này là tinh trùng được hút ra từ trong mào tinh hay trong tinh hoàn bằng các kỹ thuật có tên là hút tinh trùng mào tinh hay mổ trích tinh trùng tinh hoàn. Ngay sau khi được hút ra, tinh trùng này được đưa vào trứng để làm trứng thụ tinh. Sau 2-4 ngày, trứng đã thụ tinh sẽ thành phôi. Đôi khi tinh trùng hút ra được trữ đông, đến ngày hút trứng của mẹ thì tinh trùng sẽ được rã đông để tiêm vào trứng. Các bác sĩ sẽ chọn những phôi tốt đem bơm vào trong lòng tử cung để phôi phát triển thành thai. Thụ tinh trong ống nghiệm theo kiểu tiêm tinh trùng vào trứng với tinh trùng hút từ tinh hoàn hay mào tinh đã được thực hiện lần đầu tiên trên thế giới năm 1994 và tại Việt Nam vào năm 2002.
Trong trường hợp tinh hoàn không tạo ra tinh trùng có cách nào chữa được không?
Nếu tinh hoàn không tạo ra tinh trùng nữa thì y học vẫn có khả năng chữa trị. Trong trường hợp mô tinh hoàn không sản xuất tinh trùng do hậu quả của bệnh giãn tĩnh mạch tinh nặng và kéo dài thì phẫu thuật cột tĩnh mạch tinh giãn có thể giúp tinh hoàn hồi phục lại (đạt tỷ lệ khoảng 20-50%), thậm chí bệnh nhân có thể có con tự nhiên mà không cần thụ tinh trong ống nghiệm. Phương pháp điều trị này đã được ứng dụng tại Việt Nam từ năm 2005 với kỹ thuật vi phẫu cột tĩnh mạch tinh giãn hai bên ngả bẹn-bìu.
Các trường hợp khác, dù qua sinh thiết tinh hoàn ghi nhận mô tinh hoàn không sinh tinh nữa nhưng nếu tinh hoàn còn quá trình sinh tinh nửa chừng hay thuộc hội chứng toàn tế bào Sertoli hay thậm chí mô tinh hoàn xơ teo hết như trong trường hợp quai bị thì vi phẫu tích mô tinh hoàn trích tinh trùng vẫn có thể giúp tìm một vài tinh trùng còn sót bên trong. Vi phẫu tích mô tinh hoàn trích tinh trùng được thực hiện dựa trên phát hiện mới là mô tinh hoàn dù hư hầu hết nhưng thường vẫn còn vài điểm có tế bào sinh tinh và tinh trùng. Năm 1998, vi phẫu tích mô tinh hoàn trích tinh trùng đã được thực hiện thành công bên Mỹ và tới năm 2010 thì vi phẫu tích mô tinh hoàn trích tinh trùng đã được áp dụng thành công tại Việt Nam, mở ra một chân trời mới cho nhiều gia đình hiếm muộn.
Có thể dùng thuốc để chữa trị tình trạng tinh dịch không có tinh trùng không?
Dược sĩ Nguyễn Thị Hồng – Giảng viên Trường Cao đẳng Dược Sài Gòn cho biết, không có thuốc chữa được vô sinh do không có tinh trùng, chỉ trừ một trường hợp hiếm là bệnh suy tuyến tinh trùng do giảm tiết nội tiết tố hướng sinh dục. Người mắc bệnh này thường thấp bé, bộ phận sinh dục như của trẻ em... Những trường hợp này, dương vật vẫn có thể cương được, giao hợp được nhưng có con thì không thể. Các bác sĩ chuyên khoa sẽ cho bệnh nhân chích các nội tiết tố phức tạp, đắt tiền để kích thích tinh hoàn và cả dương vật cũng như toàn bộ cơ thể phát triển. Sau 6 đến12 tháng, bệnh nhân có thể có con tự nhiên.
Có thể phòng tránh được tình trạng vô sinh do không có tinh trùng không?
Bố mẹ nên cho các bé trai đi tiêm phòng quai bị (vì quai bị có thể làm teo cả hai tinh hoàn), chủng ngừa lao và tránh bệnh viêm niệu đạo (vì tinh trùng lao và các vi khuẩn khác như lậu, Chlamydia có thể làm tắc hai ống dẫn tinh).
Y học ngày nay đã chữa được rất nhiều trường hợp vô sinh do người chồng không có tinh trùng trong tinh dịch. Trong lĩnh vực này, y học Việt Nam cũng tự hào vì đã có những bước tiến đồng hành cùng bạn bè trong khu vực và trên thế giới.