Cây ích mẫu được xem là vị thuốc quý trong các bài thuốc y học cổ truyền với nhiều công năng phòng và trị bệnh đối với sức khỏe con người.
.jpg)
Cây ích mẫu được xem như vị thuốc quý trong Y học cổ truyền
Cây ích mẫu mọc hoang ở khắp nước ta, được thu hoạch vào mùa hạ khi cây bắt đầu ra hoa. Sau khi thu hái về, cây ích mẫy được cắt bỏ gốc, rửa sạch phơi hoặc sấy khô. Nếu làm thuốc thì ích mẫu cần được thái nhỏ, sao với rượu hoặc với giấm để nơi khô ráo, nếu nấu cao thì chặt thành khúc.
Trong các tài liệu giảng dạy Trung cấp y học cổ truyền có viết, ích mẫu có vị cay hơi đắng, tính hàn vào hai kinh can và tâm bào. Vị thuốc có tác dụng thông kinh, hoạt huyết, ích tinh sáng mắt, lợi tiểu, tiêu thũng; điều trị bế kinh, kinh nguyệt không đều trước khi có kinh đau bụng, rong kinh lượng kinh ra nhiều kéo dài nhiều ngày, trị chứng phù thũng do viêm thận cấp tính, trị mụn nhọt do phong nhiệt gây ra.
Ngoài cây ích mẫu, hạt ích mẫu (sung úy tử) cũng được dùng làm thuốc điều hòa kinh nguyệt, trị chứng phong nhiệt vào huyết. Người bệnh có thể tham khảo một số bài thuốc hay trị bệnh có dùng ích mẫu dưới đây:
Bài thuốc trị bệnh do huyết hư uất trệ
Trường hợp huyết hư uất trệ kiêm cả khí hư kinh nguyệt ra muộn không đúng kỳ với các biểu hiện hồi hộp đoản hơi, kỳ kinh đến muộn. Áp dụng phép trị bổ khí sinh huyết, hành ứ giảm đau.
Bài thuốc “Ích hoàng bát trân tán”: Ích mẫu 30g, đẳng sâm 24g; kê huyết đằng 18g; sinh địa, phục linh đều 12g; bạch truật, giá trùng, xích thược, bồ hoàng (sao), đương qui đều 9g; xuyên khung 6g. Ngày uống một thang, sắc uống 3 lần trong ngày, uống trước khi ăn.
Bài thuốc dùng cây ích mẫu trị bệnh do huyết hư sinh chứng băng lậu
Theo Y sĩ y học cổ truyền Sài Gòn, nếu do huyết hư sinh chứng băng lậu, người bệnh sẽ xuất hiện các triệu chứng: Lượng kinh ra nhiều, không dứt, huyết đen sẫm, có mùi tanh hôi, đầu choáng váng, tinh thần mệt mỏi, lưng mỏi, bụng trướng đầy, ăn ngủ kém, sốt nhẹ về chiều, cơ thể gầy, chất lưỡi nhạt, mạch tế.
Phép trị: Dưỡng huyết, chỉ huyết.
Bài thuốc “Chỉ lậu thang gia giảm”: Ích mẫu thảo (sao đồng tiện), bạch thược (sao cháy sém), đương qui, mỗi vị15g; a giao châu, mẫu lệ, mỗi vị 12g; địa du thán, bạch linh, huyết dư thán (tóc đốt cháy thành than), sinh địa, mỗi vị 9g, trần bì 5g. Ngày uống một thang, sắc uống 3 lần trong ngày, uống lúc đói.
Ích mẫu trị bệnh do can uất hóa hỏa thận âm bất túc sinh chứng băng lậu
Người bệnh có triệu chứng: Máu kinh đỏ mà dính, có hòn cục, đới hạ (khí hư) có màu vàng, ăn kém, nước tiểu vàng sẫm, rêu lưỡi vàng nhớt.
Phép trị: Lương huyết chỉ huyết, dưỡng âm tiêu ứ.
Bài thuốc: “Tam thảo mẫu lệ thang”: Ích mẫu thảo, hạ liên thảo, tiên hạc thảo, đại táo, sơn tra (thán sao), sinh mẫu lệ đều 30g. Ngày uống một thang, sắc uống 3 lần trong ngày, uống trước khi ăn.
Đào tạo y sĩ Y học cổ truyền Sài Gòn uy tín
Ích mẫu trị bệnh do huyết ứ kiêm chứng thận hư sinh chứng lậu băng
Trường hợp này bác sĩ Trường Cao Đẳng Dược Sài Gòn cho biết người bệnh có biểu hiện lưng đùi đau mỏi, phiền táo, hay cáu giận, hai chân yếu, miệng khô lưỡi ráo.
Phép trị: Bổ thận, hành khí, hóa ứ, trừ uất nhiệt.
Bài thuốc: “Bổ thận hóa ứ thang”: Ích mẫu thảo, qui vĩ, tang ký sinh, mỗi vị đều 16g; nữ trinh tử, uất kim, hương phụ, sài hồ (sao giấm), đỗ trọng (sao cháy sém), tục đoạn đều 12g; hoàng cầm, đan sâm, xích thược đều 8g. Ngày uống một thang sắc uống 3 lần trong ngày, uống trước khi ăn hoặc lúc đói.
Bên cạnh đó còn các chứng bệnh do thận hư, can hỏa vượng, huyết ứ lượng kinh ra nhiều sinh chứng băng lậu; do khí trệ, huyết ứ dẫn đến bế kinh; do huyết hư vị nhiệt sinh chứng bế kinh; do âm hư vị nhiệt sinh chứng bế kinh, mỗi một chứng bệnh sẽ có những bài thuốc điều trị khác nhau. Công việc của người bệnh là tuân thủ hướng dẫn điều trị của các thầy thuốc y học cổ truyền.
Ngoài các bài thuốc trên, ích mẫu còn được mẫu phối hợp với một số vị thuốc khác có tác dụng điều trị các chứng: viêm cầu thận cấp và mạn tính tăng huyết áp do rối loạn thần kinh giao cảm, tăng huyết áp vô căn, viêm cổ tử cung lộ tuyến, sẩy thai, vô sinh... Mặc dù vậy, phụ nữ mang thai là đối tượng không được phép dùng trong bất kỳ trường hợp nào. Đây cũng là lưu ý nghiêm khắc mà bất kỳ học viên Đại học hay Trung cấp Y học cổ truyền đều cần phải chú ý.
Chú ý: Phụ nữ có thai cấm dùng trong tất cả các trường hợp.