Mọi người đều có thể bị bệnh sốt xuất huyết nhưng hay gặp là trẻ em, nếu không phát hiện sớm, theo dõi và chăm sóc điều trị đúng có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm.
Dấu hiệu để nhận biết trẻ em mắc bệnh sốt xuất huyết đó là sốt và xuất huyết
Những dấu hiệu giúp nhận biết sốt xuất huyết là gì?
Theo Dược sĩ Đặng Nam Anh – Giảng viên Trường Cao Đẳng Dược Sài Gòn cho biết bệnh sốt xuất huyết có 2 triệu chứng cơ bản, đó là sốt và xuất huyết. Trong đó triệu chứng sốt là cơ bản vì luôn được xảy ra lúc bệnh khởi phát. Chứng sốt trong bệnh sốt xuất huyết có một số đặc điểm khác với chứng sốt của bệnh khác với 3 đặc điểm: sốt đột ngột, sốt cao nhiệt độ lên tới 39-40oC hoặc cao hơn, sờ vào trán trẻ thấy nóng ran, sốt liên tục, liên miên ngày đêm không lúc nào ngưng, có cho trẻ dùng thuốc hạ sốt thì nhiệt độ cũng chỉ giảm một lát lại tăng lên.
Chứng sốt này thường kéo dài từ 2 đến 7 ngày. Kèm theo sốt nhiều trẻ còn đau bụng, thường là đau vùng rốn hoặc bên phải vùng rốn. Ói mửa, sình bụng cũng là triệu chứng hay gặp khi bị sốt xuất huyết.
Triệu chứng xuất huyết thường xảy ra sau khi bắt đầu sốt một vài ngày và rất đa dạng như có trẻ thấy nổi mẩn, phát ban dưới da (thể nhẹ), có trẻ xuất hiện nốt xuất huyết, hoặc chảy máu cam, chảy máu chân răng, có trẻ lại nôn hay đại tiện ra máu (xuất huyết nội tạng là thể nặng). Tuy nhiên, có những trẻ bị sốt xuất huyết nhưng lại không hề có một triệu chứng xuất huyết nào. Dù có hoặc không có triệu chứng xuất huyết thì bệnh vẫn có thể dẫn tới biến chứng vô cùng nguy hiểm đó là sốc trong xuất huyết.
Bệnh sốt xuất huyết được chia làm 4 độ từ nhẹ tới nặng. Ở độ 1 người bệnh chỉ sốt, chưa có các triệu chứng xuất huyết, độ 2 người bệnh sốt có triệu chứng xuất huyết, ở độ 3 người bệnh bắt đầu có dấu hiệu sốc và độ 4 thì đã bị sốc nặng. Trẻ sốt xuất huyết độ 1 sẽ được điều trị tại nhà theo đơn, có hẹn ngày tái khám. Với độ 2, tùy trường hợp, trẻ có thể điều trị tại nhà có theo dõi chặt chẽ, hoặc nhập viện nếu xét thấy cần thiết. Những trường hợp độ 3 và 4 cần phải nhập viện ngay.
Chăm sóc trẻ bị sốt xuất huyết như thế nào là đúng?
Khoảng 70% trẻ sốt xuất huyết được điều trị tại nhà (điều trị ngoại trú sau khi được thầy thuốc thăm khám). Trong trường hợp này, cần cho trẻ nằm nghỉ tuyệt đối, uống nước đầy đủ, ăn các chất dễ tiêu hóa, thực hiện đúng đơn thuốc của bác sĩ và theo dõi chặt chẽ sự tiến triển của bệnh.
Về nghỉ ngơi và dinh dưỡng cần cho trẻ nằm nghỉ trong phòng thoáng mát. Tuyệt đối không ra mưa, ra nắng, không đi đâu vì nhiều trẻ tuy sốt những vẫn có vẻ khỏe mạnh và vẫn chơi được. Theo bác sĩ Trường Cao đẳng Dược Sài Gòn nên cho trẻ uống nước đầy đủ là điều rất cần thiết vì bệnh sốt xuất huyết thường làm máu bị cô đặc lại, rất khó lưu thông. Đó chính là nguyên nhân chủ yếu gây biến chứng sốc. Để phòng tránh, nên cho trẻ uống oresol (để bù nước và muối khoáng) hoặc nước cam, nước chanh, nước khoáng hay nước lọc đun sôi. Cho trẻ uống từ từ, thong thả vì việc uống quá nhanh, quá nhiều cùng một lúc có thể sẽ gây nôn, gây đầy bụng. Về ăn, cần chọn các chất dễ tiêu như cháo, súp và không bao giờ được ăn quá no.
Về thuốc trong bệnh sốt xuất huyết, các bác sĩ thường cho trẻ dùng thuốc hạ sốt thông thường paracetamol (với nhiều tên khác nhau như acemol, cetamol, efferalgan, panadol) không bao giờ cho trẻ dùng các thuốc nhóm aspirine như aspegic, aspro... chúng có thể làm tăng thêm nguy cơ chảy máu và một số tai biến khác (có trường hợp dẫn đến tử vong). Không được tự ý cho trẻ dùng thuốc kháng sinh vì chúng không có tác dụng gì với bệnh sốt xuất huyết mà chỉ làm trẻ mệt thêm. Trường hợp trẻ sốt cao, có thể áp dụng thêm phương pháp lau mát, nếu sờ hai bàn chân trẻ thấy lạnh thì dùng chai nước ấm ủ giữa 2 bàn chân.
Sốc thường xảy ra từ ngày thứ 3 đến ngày thứ 7, các triệu chứng tiền sốc là trẻ đang tỉnh táo, bỗng trở nên lừ đừ, có khi vật vã, trẻ có những cơn đau bụng dữ dội mà trước đây không có hoặc rất ít, tay, chân lạnh; da trẻ đổi màu, trở nên bầm bầm, môi xám lại. Trẻ tiểu ít hẳn hoặc không tiểu chút nào, nhưng rất khát, đó là hội chứng choáng do xuất huyết nội tạng gây mất máu, tụt huyết áp, nếu không được cấp cứu và điều trị kịp thời sẽ dẫn đến tử vong.
Làm thế nào để phòng tránh sốt xuất huyết cho trẻ?
Cách phòng ngừa bệnh sốt xuất huyết đơn giản được các bác sĩ Trường Cao Đẳng Dược Sài Gòn chỉ ra đó là chống muỗi đốt. Cụ thể là diệt muỗi, diệt lăng quăng và chống muỗi đốt. Việc đầu tiên là giữ cho nhà cửa sạch sẽ, thông thoáng, sáng sủa, khô ráo vì tối tăm ẩm thấp là những điều kiện thuận lợi cho muỗi cư trú và phát triển. Việc thứ 2 là phát quang bụi rậm quanh nhà, đậy kín lu vại, dọn các vũng nước sau mưa, vỏ lon, lọ, lốp xe bị đọng nước... vì đó là nơi muỗi tới sinh nở, đẻ trứng. Mọi người phải nằm ngủ trong màn để tránh bị muỗi đốt. Khi nghi ngờ bị sốt xuất huyết, cần đưa ngay người bệnh đến cơ sở y tế để được khám, điều trị kịp thời.