Phụ nữ mang thai được xếp vào nhóm đối tượng đặc biệt vì những thay đổi sinh lý trong giai đoạn này. Bởi vậy, việc sử dụng một số nhóm thuốc cũng cần thận trọng hơn
Việc sử dụng một số nhóm thuốc ở phụ nữ mang thai cần thận trọng hơn
Hầu hết phụ nữ mang thai được khuyến cáo không nên sử dụng thuốc. Tuy nhiên, một số trường hợp cần thiết, các bác sĩ vẫn phải kê đơn cho các mẹ bầu. Dưới đây là một số nhóm thuốc cần lưu ý khi kê đơn cho phụ nữ mang thai từ các Dược sĩ tại Trường Cao đẳng Dược Sài Gòn.
Lưu ý khi dùng nhóm thuốc chống co giật
Những thuốc như Carbamazepine, Phenytoin, Valproate đã có kết quả nghiên cứu gây quái thai. Sau nhiều năm đặt nghi vấn thuốc chống động kinh gây quái thai, một cuộc nghiên cứu gần đây cho thấy thuốc chống động kinh khi sử dụng trên người phụ nữ mang thai có thể gây ra sự bất thường ở thai nhi.
Đồng thời qua kết quả nghiên cứu cũng cho thấy, trẻ sơ sinh phơi nhiễm với một thuốc chống động kinh có tỷ lệ bất thường cao hơn trẻ không phơi nhiễm (tỷ lệ 20.6% so với 8.5%), và nếu trẻ sơ sinh nhạy với 2 hoặc nhiều hơn 2 loại thuốc sẽ có tỷ lệ cao hơn là 28%. Những đứa trẻ sơ sinh có mẹ không bị động kinh nhưng có sử dụng thuốc do rối loạn lưỡng cực thì có nguy cơ cao có khiếm khuyết bẩm sinh.
Tuy nhiên, những ảnh hưởng nghiêm trọng của những loại thuốc mới như Gabapentin, Lamotrigine, Oxcarbazepine, Tiagabine, và Topiramate vẫn chưa được biết rõ. Những thuốc này được FDA xếp loại nguy cơ C đối với phụ nữ có thai.
Lưu ý khi dùng nhóm thuốc chống trầm cảm
Theo giảng viên Văn bằng 2 Cao đẳng Dược Sài Gòn, thuốc chống trầm cảm ba vòng như Amitriptyline có liên quan đến tác hại gây ra quái thai và gây độc trên thai khi được sử dụng ở liều lớn và những thuốc này được báo cáo gây ra những dị tật bẩm sinh và hội chứng cai thuốc ở trẻ sơ sinh.
Chất ức chế monoamine oxidase như Phenelzine có liên quan đến sự chậm phát triển cũng như chậm sinh trưởng ở thú thử nghiệm khi sử dụng liều lớn.
Thuốc ức chế sự tái hấp thu có chọn lọc serotonin (SSRI) gây ra quái thai trên thú thử nghiệm. Trong cuộc nghiên cứu trên 228 phụ nữ sử dụng Fluoxetine trong 3 tháng đầu của thai kỳ thì có 5.5% trẻ sơ sinh có khiếm khuyết bẩm sinh. Ngoài ra sự đáp ứng chậm đối với Fluoxetine có thể dẫn đến sinh non so với sự đáp ứng nhanh (14.3% so với 4.1%).
Lưu ý khi dùng nhóm thuốc trị tiểu đường
Insulin là thuốc trị tiểu đường khuyến cáo sử dụng cho phụ nữ mang thai.
Acarbose, Metformin, và Miglitol được FDA phân loại nguy cơ B đối với phụ nữ mang thai.
Nateglinide, Pioglitazone, Repaglinide và Rosglitazone được xếp loại C.
Sulfonylureas ngoại trừ glyburide gây quái thai ở thú thử nghiệm, những thuốc còn lại đường uống chưa được biết rõ.
Lưu ý khi dùng nhóm thuốc trị cao huyết áp
Hydralazine được xem là an toàn cho phụ nữ mang thai.
Methyldopa có thể đi qua nhau thai và đạt nồng độ trong huyết tương bào thai gần bằng nồng độ trong huyết tương ở người mẹ. Tuy vậy, chưa có báo cáo nào về tác hại gây quái thai dù thuốc này được sử dụng rộng rãi ở phụ nữ mang thai. Người mẹ sử dụng Methyldopa thì trẻ sơ sinh khi sinh ra sẽ bị hạ huyết áp trong 48h.
Clonidine, Guanabenz, và Guanfacine không được đề nghị sử dụng vì những ảnh hưởng trên phụ nữ mang thai vẫn chưa biết rõ.
ß – blocker tính an toàn khi sử dụng những thuốc này chưa được đề cập. Tác hại gây quái thai chưa được báo cáo trên người nhưng có những vấn đề có thể xảy ra trong quá trình sinh. Những ảnh hưởng của thuốc như có thể làm chậm nhịp tim ở cả bà mẹ lẫn đứa trẻ mới sinh, giảm đường huyết, ngừng thở, giảm trọng lượng khi sinh. Những ảnh hưởng trên trẻ sơ sinh biến mất sau 72h.
Thuốc chẹn Ca tác hại gây quái thai và độc bào thai xảy ra ở thú thử nghiệm nhỏ khi sử dụng với liều lớn.
Diltiazem có thể gây chết thai, sự phát triển xương bất thường, và gia tăng nguy cơ chết non. Nifedipine có thể gây độc tính trên thú thử nghiệm. Những ảnh hưởng trên bào thai cửa hầu hết các thuốc vẫn chưa được biết rõ. Bởi vì những thuốc này làm giảm áp lực máu ở người mẹ chính vì vậy gây nguy cơ thiếu máu qua nhau thai đến bào thai.
Lưu ý khi dùng nhóm thuốc lợi tiểu
Thuốc lợi tiểu Thiazides ví dụ Hydrochlorothiazide đi qua nhau thai. Thuốc này không gây quái thai nhưng có thể gây ra những tác dụng phụ khác. Bởi vì thuốc này làm giảm thể tích máu, giảm tốc độ chảy của máu qua dạ con và nhau thai có thể gây suy dinh dưỡng và làm chậm phát triển bào thai.
Một số tác dụng phụ khác bao gồm vàng da nhân bào thai và trẻ sơ sinh, mất cân bằng điện giải, giảm quá trình chuyển hoá carbohydrate.
Thuốc lợi tiểu Furosemide không gây quái thai, nhưng khi thử nghiệm trên thú cho thấy tác hại gây độc và gây chết bào thai. Giống như lợi tiểu Thiazide, thuốc này có thể làm giảm thể tích máu và tốc độ chảy của máu đến bào thai.
Thuốc lợi tiểu tiết kiệm K ví dụ Triamterene một thành phần của Dyazide và Maxide có thể đi qua nhau thai ở thú thử nghiệm nhưng tác dụng trên bào thai người vẫn chưa được biết rõ.
.jpeg)
Trường Cao đẳng Dược Sài Gòn tuyển sinh Cao đẳng Dược năm 2019
Lưu ý khi dùng nhóm thuốc trị rối loạn lưỡng cực
Lithium đi qua nhau thai và đạt nồng độ trong huyết tương bào thai gần bằng nồng độ huyết tương của người mẹ. Khiếm khuyết bẩm sinh và tim có thể xảy ra. Ơ trẻ sơ sinh, Lithium được đào thải rất chậm và có thể gây ra nhịp tim chậm, xanh tím, nhược trương, nhược giáp,...
Lưu ý khi dùng nhóm thuốc an thần
Chlorpromazine đi qua nhau thai dễ dàng. Những cuộc nghiên cứu cho thấy thuốc này không gây quái thai, nhưng có khả năng gây độc bào thai ở thú thử nghiệm, gia tăng nguy cơ gây tình trạng bệnh tật ở trẻ sơ sinh và làm chậm sự tạo hình. Khả năng phá hủy thần kinh không thể ngặn chặn. Nếu sử dụng thuốc này ở giai đoạn gần có thai có thể gây ra ở trẻ sơ sinh sự di chuyển bất thường, phản xạ bất thường, vàng da và có thể gây tình trạng hạ huyết áp ở người mẹ.
Thực tế, tốt nhất là phụ nữ mang thai nên tránh sử dụng thuốc trong suốt thai kỳ. Đặc biệt trong ba tháng thứ nhất thai kỳ, các cơ quan của bào thai chưa có hình dạng đầy đủ và đang phát triển nhanh chóng, do đó việc sử dụng thuốc thời gian này dễ khiến trẻ dễ bị tổn thương.
Dược sĩ Trường Cao đẳng Dược Sài Gòn cũng khuyến cáo, những thông tin trên chỉ mang tính tham khảo, không những các thuốc trên mà tất cả những thuốc khi có ý định dùng cho phụ nữ có thai đều nên tham khảo ý kiến của bác sĩ để được kê đơn thuốc và tư vấn đầy đủ.