Trầm cảm là một vấn đề nghiêm trọng đối với nhiều thai phụ, và có nhiều nguyên nhân gây trầm cảm, ảnh hưởng trực tiếp đến tâm lý phụ nữ ở độ tuổi sinh đẻ.
Nhiều phụ nữ trầm cảm trong thời gian mang thai
Nhiều người cho rằng chỉ có phụ nữ sau khi sinh mới mắc trầm cảm, điều này không hoàn toàn đúng. Theo thống kê, có khoảng ít nhất 10% phụ nữ bị bệnh trầm cảm trong quá trình mang thai. Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu cho rằng tỉ lệ thai phụ bị trầm cảm thực tế còn cao hơn nhiều bởi vì phần lớn cố gắng che đậy cảm giác thực của mình, luôn tự nhận là giai đoạn thú vị, đáng nhớ và cho rằng sự buồn chán chỉ là một trạng thái bình thường. Nhưng trầm cảm có thể là một vấn đề nghiêm trọng đối với nhiều thai phụ, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe và tâm lý phụ nữ ở độ tuổi sinh đẻ. Chúng ta hãy cùng tìm hiểu về trầm cảm khi mang thai cũng như cách phòng ngừa qua bài phỏng vấn các bác sĩ, chuyên gia đến Trường Cao Đẳng Dược Sài Gòn.
Nguyên nhân gây trầm cảm trong thời gian mang thai là gì?
Có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến thai phụ mắc bệnh trầm cảm. Nhiều chuyên gia tin rằng hormon thai kỳ chính là thủ phạm gây trầm cảm. Sự tăng giảm của hormon ảnh hưởng đến tất cả phụ nữ có thai nhưng một số người sẽ nhạy cảm hơn. Tâm trạng thay đổi có thể do sự căng thẳng, mệt mỏi, sự thay đổi các hormon khi thai nghén. Tâm trạng thất thường chủ yếu là trong 3 tháng đầu của thai kì (dưới 12 tuần) và xuất hiện lại trong 3 tháng cuối, khi chuẩn bị sinh.
Một nguyên nhân khác có thể dẫn tới trầm cảm là sự phức tạp trong các mối quan hệ, đặc biệt nếu hai vợ chồng đang mâu thuẫn hoặc thai phụ đang mâu thuẫn với gia đình chồng. Mang thai ngoài ý muốn, đặc biệt là ngay sau khi kết hôn hoặc mới sinh con được một thời gian cũng có thể gây trầm cảm cho mẹ hoặc cho cả mẹ và bé. Ngoài ra, tài chính khó khăn cũng góp phần làm giảm niềm vui sắp được làm mẹ của phụ nữ.
Nếu bản thân hay gia đình có tiền sử trầm cảm: trầm cảm từng xảy ra ở người thân trong gia đình, hoặc nếu bản thân có bệnh thì cũng rất dễ bị trầm cảm khi mang thai. Bất kỳ một biến động nào trong cuộc sống như sự ra đi của một người thân yêu, ly dị hay mất việc đều có thể gây ra trầm cảm cho phụ nữ mang thai.
Sự cô độc của thai phụ, chồng phải đi xa dài ngày trong giai đoạn có thai hoặc bản thân thai phụ đang sống và làm việc trong một thành phố không quen thuộc, sống xa người thân và cảm thấy nhớ họ, cảm thấy cô đơn khi không có ai để chia sẻ đều có thể dẫn tới trầm cảm.
Trầm cảm cũng xảy ra đối với thai phụ gặp vấn đề về thai sản như nghén nhiều hoặc cảm thấy mình không được nghỉ ngơi đúng như khuyến nghị của bác sĩ. Lý do khác nghiêm trọng hơn như khó thụ thai hay đã từng sẩy thai như đã từng bị sẩy thai trong quá khứ, thai phụ sẽ thấy mình đang lo lắng cho sự an toàn của lần mang thai này như thế nào. Những lời khuyên giữ gìn, cẩn thận... của chồng, người thân và bạn bè cũng góp phần làm thai phụ thêm trở nên lo lắng và dẫn tới trầm cảm.
Làm thế nào để nhận biết thai phụ đang mắc trầm cảm?
Bệnh trầm cảm trong thai kì không dễ nhận biết, nhiều khi dễ nhầm lẫn với một số rối loạn khác khi có thai. Các bác sĩ Trường Cao Đẳng Dược Sài Gòn chỉ ra một số dấu hiệu thường gặp như khả năng tập trung kém, khó tập trung, dễ thay đổi tâm trạng đột ngột. Lo lắng nhiều và liên tục về sức khỏe và sự an nguy của con mình. Dễ cáu kỉnh, hoang mang, hoảng loạn.
Thai phụ hay bị rối loạn giấc ngủ, mệt mỏi quá mức, triền miên hoặc không dứt, lúc nào cũng thèm ăn hoặc chẳng muốn ăn gì, mất hứng thú với tình dục hoặc sự gần gũi, không cảm thấy thích thú, hào hứng hay vui vẻ với bất cứ thứ gì, buồn bã không dứt và khóc không có lý do rõ ràng, thu mình với mọi người và tự cô lập mình với gia đình, bạn bè.
Trầm cảm khi mang thai có nguy hiểm không?
Bệnh trầm cảm khi mang thai ngoài việc mang đến những hậu quả không tốt cho thai phụ còn ảnh hưởng rất lớn đến thai nhi như gây sẩy thai, đẻ non, đẻ con nhẹ cân, thai kém phát triển. Sau đẻ trẻ có thể chậm phát triển ngôn ngữ, rối loạn hành vi, cảm xúc hoặc tự kỉ.
Đối với các thai phụ bị trầm cảm nếu không được chăm sóc đúng có thể có những hành vi tiêu cực như uống rượu, hút thuốc lá, nghiện ma túy, bỏ phá thai, thậm chí tự vẫn.
Nếu thai phụ đã mắc trầm cảm thì nên làm gì để vượt qua?
Đừng nghĩ rằng thai phụ vẫn sẽ tiếp tục làm được mọi việc bình thường như trước khi mang thai. Hãy luôn ưu tiên bản thân trong danh sách những thứ cần làm như thay vì làm việc nhà, hãy đọc sách, ăn sáng trên giường và đi dạo trong công viên, chăm sóc bản thân nhiều hơn. Tâm sự những điều làm bạn sợ hãi và lo lắng với người mình tin tưởng. Luôn trò chuyện với chồng một cách cởi mở, bạn sẽ nhận được sự chân thành từ chồng.
Những cảm xúc tiêu cực dù nói ra hay không đều có ảnh hưởng đối với thai nhi. Vậy nên điều quan trọng là tìm được người thân hay cô bạn đồng cảm, giúp mình thoát ra khỏi những suy nghĩ tiêu cực.
Các bác sĩ Trường Cao Đẳng Dược Sài Gòn khuyên các thai phụ nên nghe, đọc, xem những thứ trong sáng để em bé sinh ra cũng sẽ có những suy nghĩ, tư tưởng tốt. Để lấy lại bình tĩnh, hãy nghe một bản nhạc cổ điển mỗi ngày. Ngoài ra, dành 30 phút mỗi ngày để nghĩ tới những điều tốt đẹp.
Nghỉ ngơi và ngủ đủ giấc cũng giúp tâm trạng tốt lên, tươi mới hơn. Duy trì lối sống khoa học, chia nhiều bữa nhỏ, ăn thường xuyên để đảm bảo đủ dinh dưỡng cho cả mẹ và con, đồng thời cũng giúp thai phụ cảm thấy mình khỏe khoắn, đầy sức sống.