Sạm da là tình trạng tăng sắc tố trên da làm cho da vùng tổn thương có màu nâu, nâu đen, vàng nâu. Tình trạng này ảnh hưởng nhiều đến tâm lý và thẩm mỹ của người bệnh. Vậy có những cách nào để phòng tránh sạm da?
Có nhiều nguyên nhân gây sạm da
Để tìm hiểu nguyên nhân cũng như phương pháp phòng tránh sạm da chúng ta cùng trao đổi với Dược sĩ Dương Trường Giang hiện đang công tác và giảng dạy tại Trường Cao Đẳng Dược Sài Gòn.
Nguyên nhân và các bước chẩn đoán sạm da là gì?
Sạm da là kết quả của nhiều nguyên nhân gây nên như di truyền, rối loạn nội tiết, rối loạn chuyển hoá, yếu tố vật lý, tăng sắc tố sau viêm, bệnh tự miễn, dị ứng thuốc…Kết quả cuối cùng làm rối loạn quá trình sản sinh sắc tố melanin và sự phânbố của sắc tố melanin ở các lớp tế bào thượng bì, đôi khi cả trung bì, hoặc ảnh hưởng tới số lượng tế bào sắc tố. Chẩn đoán sạm da dựa trên các yếu tố lâm sàng và cận lâm sàng:
1. Yếu tố lâm sàng
- Sạm da do di truyền, bẩm sinh
- Tàn nhang: là các đốm màu nâu hoặc cà phê sữa, kích thước thường nhỏ hơn 0,5 cm. Tổn thương thường xuất hiện ở vùng bộc lộ với ánh sáng mặt trời và thường xuất hiện trước 3 tuổi. Bệnh nặng khi đến tuổi dậy thì, vào mùa xuân hè sạm da tăng lên, mùa thu đông có giảm đi.
- Hội chứng CALM: là những mảng màu cà phê sữa, nhợt đồng đều, rải rác, chu vi rõ ràng, kích thước từ 2-20cm, xuất hiện rất sớm sau khi sinh ra, có xu hướng biến mất khi trẻ lớn lên.
- Nhiễm sắc tố đầu chi của DOLI: xuất hiện vùng da tăng sắc tố lốm đốm xen lẫn vùng mất sắc tố ở mu tay và mu chân. Có từ lúc bú mẹ hay trẻ nhỏ.
- Tăng sắc tố vùng đầu chi của Kitamura: xuất hiện một mạng lưới tăng sắc tố giống tàn nhang ở bàn tay. Tổn thương thường xuất hiện trước tuổi 20.
- Sạm da do rối loạn chuyển hoá:
- Bệnh thiếu sắc tố do thiếu sắt
- Thoái hoá
- Sạm da do rối loạn nội tiết
- Bệnh Addison: với các dát màu nâu rải rác khắp toàn thân do tăng cường sản xuất MSH và ACTH là hai hormon của tuyến yên. Mặc dù các dát sắc tố rải rác khắp toàn thân nhưng phần nhiều tập trung ở vùng bộc lộ với ánh sáng.
- Dát sắc tố trong thời kì mang thai: rất nhiều phụ nữ thời kì mang thai xuất hiện các dát sắc tố, chủ yếu ở vùng da hở, mà hay gặp nhất ở mặt, cổ, vú, vùng sinh dục ngoài.
- Do hoá chất
- Do dị ứng thuốc trong bệnh hồng ban
- Những hoá chất hay thuốc gây tăng sắc tố da thường là các hoá chất có nguồn gốc dầu mỏ, mỹ phẩm, nước hoa. Những hoá chất này đóng vai trò là chất cảm quang gây nhiễm sắc tố da ở vùng tiếp xúc ánh sáng.\
Các yếu tố khác:
Theo Dược sĩ Dương Trường Giang – Giảng viên Trường Cao Đẳng Dược Sài Gòn cho biết: Nguyên nhân dinh dưỡng mà hàng đầu phải kể đến là thiếu vitamin A, B12, Vitamin PP: sạm da gặp chủ yếu ở vùng hở.
Yếu tố vật lý: như cháy nắng, rám nắng ở vùng có bộc lộ với ánh sáng mặt trời mà không được bảo vệ..
Tăng sắc tố trong các khối u lành tính và ác tính.
Tăng sắc tố trong bệnh hệ thống, bệnh lao, sốt rét, xơ cứng bì…
2. Yếu tố cận lâm sàng
Xác định sạm da khu trú ở thượng bì, trung bì hay hỗn hợp, sử dụng đènWood trong buồng tối bằng cách chiếu vào tổn thương tăng sắc tố, nếu:
- Sắc tố tăng đậm hơn so với nhìn mắt thường - tăng sắc tố thượng bì.
- Sắc tố mờ đi hay không nhìn thấy - tăng sắc tố ở trung bì.
- Còn khi chiếu đèn Wood vào tổn thương mà có chỗ tăng sắc tố, có chỗ mờ đi - tăng sắc tố ở cả thượng bì và trung bì, hay còn gọi là tăng sắc tố hỗn hợp.
- Mô bệnh học: biết tình trạng tăng sắc tố thượng bì, trung bì, hay hỗn hợp, cũng như tình trạng sắc tố và các điểm đặc trưng mô bệnh học cho mỗi một loại bệnh tăng sắc tố.
Các xét nghiệm khác để xác định nguyên nhân của tăng sắc tố: Bản đồ gen -đột biến gen, xét nghiệm sinh hoá máu
Các cách để phòng sạm da như thế nào?
- Khi ra ngoài nắng cần đội mũ rộng vành, đeo kính, bôi kem chống nắng 30 phút trước khi ra ngoài trời - kể cả lúc trời râm. Hạn chế ra nắng nếu có thể nhất là vào mùa xuân hè.
- Hạn chế sử dụng các chất có thể là chất cảm quang gây tăng sắc tố như các hoá chất có nguồn gốc dầu mỏ, nước hoa, mỹ phẩm, thuốc nhóm cyclin, sulphamid.
- Có chế độ sinh hoạt điều độ, ít sử dụng bia rượu, chất kích thích.
Qua sự tư vấn của bác sĩ chúng ta đã hiểu thêm được nguyên nhân cũng như các cách đề phòng sạm da. Đây đều là những thông tin rất hữu ích cho mọi người. Nếu có vấn đề gì thắc mắc các bạn có thể gửi câu hỏi đến chương trình để các bác sĩ của Trường Cao Đẳng Dược Sài Gòn tư vấn thêm cho các bạn