Chấn thương lách là một chấn thương bụng kín có thể do tai nạn giao thông, hoặc va chạm khi chơi thể thao. Đây là một trong những chấn thương phổ biến, tuy nhiên chúng ta không được chủ quan khi gặp chấn thương này
Vị trí Lá lách
Chúng ta cùng tìm hiểu về chấn thương lách trong bài viết dưới đây từ các bác sĩ giảng viên Trường Cao đẳng Dược Sài Gòn!
NHỮNG NGUYÊN NHÂN VÀ TRIỆU CHỨNG THƯỜNG GẶP KHI BỊ CHẤN THƯƠNG LÁCH
Nguyên nhân dẫn tới chấn thương
Bác sĩ giảng viên Trường Cao đẳng Dược Sài Gòn chia sẻ: Chấn thương lách xảy ra do những tổn thương ở phía bên trái của cơ thể gây ra bởi một đòn đánh vào bụng trên bên trái hoặc thấp hơn ngực trái, tai nạn trong thể thao hay tai nạn giao thông.
Lá lách bị chấn thương vỡ ngay hoặc trong vài ngày đến một tuần sau khi chấn thương. Vỡ lách do lá lách mở rộng nguyên nhân từ sự tích tụ tế bào máu trong lách gây ra bởi bạch cầu đơn nhân và các bệnh nhiễm trùng, bệnh gan hoặc ung thư máu.
Triệu chứng thường gặp
Triệu chứng thường gặp khi dính chân thương lách có thể là:
- Đau ở phần trên bên trái của bụng lúc bình thường hoặc đau khi chạm vào.
- Bệnh nhân hoa mắt, lẫn lộn, ngất xỉu xuất hiện sau chấn thương vùng bụng hoặc ngực trái.
- Vùng bụng trên bên trái có vết thương chảy máu hoặc không có vết thương nhưng có thể chảy máu trong ổ bụng do vỡ lách.
Đối tượng nguy cơ
Chấn thương lách thường xảy ra khi có một lực tác động mạnh vào vùng bụng, ngực bên phía lách hoặc chấn thương ở một bộ phận khác. Những đối tượng có nguy cơ cao là người sau tai nạn giao thông, bạo hành hoặc chấn thương gặp trong thể thao.
Ngoài tác động trực tiếp từ bên ngoài, chấn thương lách cũng có thể gặp ở các bệnh nhân có bệnh lý toàn thân như nhiễm trùng, bệnh gan hoặc ung thư máu.
BIỆN PHÁP CHẨN ĐOÁN KHI BỊ CHẤN THƯƠNG LÁCH
Bệnh nhân nhập viện với bệnh cảnh chấn thương bụng kín hoặc đa chấn thương do tai nạn giao thông, tai nạn lao động hoặc sinh hoạt. Bệnh nhân có biểu hiện như:
- Da, niêm mạc xanh xao, vẻ mặt hốt hoảng hoặc lừ đừ, đổ mồ hôi, tay chân lạnh.
- Mạch nhanh, huyết áp hạ, thở nhanh nông, tĩnh mạch cổ xẹp và thiểu niệu.
- Đau bụng vùng hạ sườn trái, đau lan ra xa khắp bụng, lan lên.
- Da vùng chấn thương bị xây xát, bầm dập.
- Ấn đau các xương sườn.
- Bụng chướng, ấn đau khắp bụng kèm phản ứng thành bụng.
- Thăm khám trực tràng cùng đồ Douglas phồng đau.
- Chọc dò ổ bụng thấy có máu loãng không đau.
Những xét nghiệm cận lâm sàng
Theo KTV Cao đẳng Kỹ thuật hình ảnh Y học Sài Gòn, xét nghiệm cận lâm sàng bao gồm:
- Công thức máu: hồng cầu, Hct giảm, bạch cầu tăng.
- X-quang ngực không chuẩn bị: cơ hoành trái đẩy cao, bóng lách to, mở tiểu khung, có thể thấy gãy các xương sườn trái và mở rộng khoảng gian sườn.
- Siêu âm chấn thương lách: thấy được dịch trong ổ bụng ở khoang Morrison và rãnh đại tràng trái, đường vỡ lách và bóng lách to hơn bình thường, hình ảnh tụ dịch quanh lách, tụ dịch dưới bao.
- CT Scanner bụng là phương tiện tốt nhất đánh giá tổn thương lách cùng phân độ vỡ lách.
Phân độ chấn thương lách
Theo AAST (Hiệp hội Ngoại chấn thương Hoa Kỳ) năm 1964, phân độ chấn thương lách gồm 5 mức độ:
Chấn thương lách độ 1:
- Tụ máu dưới vỏ không lớn hơn 10% diện tích bề mặt
- Vết rách vỏ nhỏ hơn 1cm chiều sâu
Chấn thương lách độ 2:
- Tụ máu dưới vỏ từ 10-50% diện tích bề mặt.
- Có tụ máu trong nhu mô lách, kích thước <.5 cm.
- Vết rách sâu 1-3 cm nhưng không tổn thương các bè mạch máu.
Chấn thương lách độ 3:
- Tụ máu dưới vỏ hơn 50% diện tích bề mặt hoặc khối máu tụ dưới vỏ hay máu tụ nhu mô vỡ và đang lan tỏa.
- Tụ máu trong nhu mô lách kích thước > 5 cm hoặc đang lan tỏa.
- Vết rách sâu hơn 3cm hoặc gây tổn thương bè mạch máu.
Chấn thương lách độ 4:
- Xuất hiện vết rách gây tổn thương các mạch máu hoặc rốn lách.
- 25% lách bị thiếu máu nuôi.
Chấn thương lách độ 5:
Vỡ lách hoặc chấn thương nghiêm trọng mạch máu rốn lách
BIỆN PHÁP ĐIỀU TRỊ VỚI NGƯỜI BỆNH BỊ CHẤN THƯƠNG LÁCH
Các phương pháp điều trị chấn thương lách phổ biến hiện nay phụ thuộc vào mức độ chấn thương.
Phương pháp phẫu thuật cắt lách được chỉ định khi bị vỡ lách gây xuất huyết nội, bệnh nhân có sốc và nguy cơ tử vong, lách vỡ độ 5, có tổn thương phối hợp và nhiễm trùng hoặc bệnh nhân có rối loạn đông máu.
Phương pháp phẫu thuật bảo tồn lách: khâu lách khi lách vỡ độ 1,2,3 có đường vỡ đơn giản, có thể cắt một phần hay bán phần lách trong vỡ lách độ 3 có đường vỡ phức tạp và độ 4.
Phương pháp bảo tồn lách theo dõi không mổ chỉ định khi tổn thương lách đơn thuần, vỡ lách độ 1,2 và bệnh nhân có tổng trạng ổn, không có rối loạn đông máu và ít dịch ổ bụng, bệnh nhân dưới 55 tuổi. Cần theo dõi tại phòng cấp cứu của khoa, khám lâm sàng mỗi 4-6 giờ, theo dõi Hemoglobin và chụp CT Scan sau 48-72 giờ khi có thay đổi huyết động.
GIẢI PHÁP PHÒNG NGỪA CHẤN THƯƠNG LÁCH
Theo lời khuyên từ bác sĩ Trường Cao đẳng Dược Sài Gòn, sau khi gặp phải chấn thương do tai nạn giao thông, tai nạn lao động hay tai nạn thể thao, nếu có các triệu chứng đau vùng bụng trái cần đi đến cơ sở y tế kiểm tra để phát hiện chấn thương lách hoặc các biến chứng khác.
Nếu được chẩn đoán lá lách mở rộng, cần lưu ý tránh các hoạt động có thể gây vỡ lách như các môn thể thao hay các hoạt động làm tăng nguy cơ chấn thương bụng trong vài tuần.