Nhiều người cho rằng bong gân là tình trạng chấn thương nhẹ, có thể tự điều trị. Quan niệm sai lầm này dẫn tới cách xử lý sai và hậu quả có thể rất nặng nề.
Bong gân, trật khớp có thể xảy ra ở tất cả các khớp
Làm thế nào để nhận biết bong gân, trật khớp?
Bong gân, trật khớp có thể xảy ra ở tất cả các khớp nhưng thường gặp ở khớp cổ chân, khớp gối, khớp cổ tay và khớp vai. Bong gân, trật khớp thường là hậu quả của những chấn thương đột ngột, gắng sức do cơ chế chấn thương trực tiếp hoặc gián tiếp vào vùng khớp gây ra.
Biểu hiện của bong gân rất thay đổi, tùy thuộc vào độ nặng của tổn thương. Theo các bác sĩ Trường Cao Đẳng Dược Sài Gòn, các triệu chứng của bong gân thường là đau, sưng, bầm tím, tụ máu vùng khớp, giảm khả năng vận động khớp và chi thể bị tổn thương. Trong trường hợp nặng, bong gân có thể dẫn đến lỏng khớp và mất chức năng của khớp.
Trật khớp thường có biểu hiện nặng hơn so với bong gân. Các triệu chứng của trật khớp bao gồm biến dạng khớp, sưng nề và bầm tím phần mềm xung quang khớp, đau rất nhiều, không vận động được khớp bị trật, có cảm giác tê bì, kiến bò vùng chi phía dưới khớp bị trật. Trật khớp có thể gây biến chứng tổn thương mạch máu và tổn thương thần kinh kèm theo.
Các tổn thương thường gặp trong bong gân và trật khớp:
- Tổn thương khớp vai: Trật khớp vai tái diễn do tổn thương sụn viền và bao khớp. Rách gân cơ chóp xoay, tổn thương sụn viền, tổn thương gân cơ nhị đầu.
- Tổn thương khớp khuỷu: Trật khớp khuỷu, tổn thương đầu xa gân cơ nhị đầu.
- Tổn thương khớp cổ tay: Trật khớp quay trụ dưới, tổn thương phức hợp sụn.
- Tổn thương khớp gối: Đứt dây chằng chéo trước, dây chằng chéo sau, dây chằng bên trong, dây chằng bên ngoài, rách sụn chêm ...
- Tổn thương khớp cổ chân: Tổn thương dây chằng delta, dây chằng sên mác...
.jpeg)
Những sai lầm thường gặp khi xử trí bong gân, trật khớp là gì?
Bong gân nhẹ có thể tự điều trị tại nhà, bong gân nặng cần đến gặp bác sĩ để được chẩn đoán mức độ nặng, điều trị và theo dõi. Theo bác sĩ Trần Anh Tú – Giảng viên Trường Cao Đẳng Dược Sài Gòn, xử trí cấp cứu khi bị bong gân cần thực hiện theo những nguyên tắc sau:
- Thứ nhất, để chi bị tổn thương được nghỉ ngơi. Trong trường hợp bong gân nhẹ, cần phải hạn chế vận động khớp bị tổn thương. Nếu tổn thương khớp chi dưới, cần hạn chế đi lại hoặc đi lại bằng nạng. Nếu tổn thương khớp chi trên, cần tránh các động tác gây đau khớp. Khi người bệnh đỡ đau có thể tập vận động trở lại. Trong trường hợp bong gân nặng, cần phải để khớp bị thương tổn ở tư thế mà khớp được nghỉ ngơi hoàn toàn. Người bệnh thường được bó bột để hỗ trợ cho khớp ở tư thế cơ năng. Sau 4 đến 6 tuần, có thể cho người bệnh tập vận động trở lại.
- Thứ hai, chườm lạnh. Sử dụng túi chườm lạnh để thực hiện chườm lạnh cho vùng khớp bị tổn thương. Chườm lạnh cần được thực hiện càng sớm càng tốt ngay sau khi bị chấn thương, 48 lần mỗi ngày trong vòng 48 giờ đầu hoặc cho đến khi thấy đỡ sưng nề. Nếu sử dụng đá để chườm, cần tránh chườm một vị trí trong thời gian quá lâu gây bỏng lạnh.
- Thứ ba, băng ép vùng khớp bị thương tổn. Sử dụng băng chun để băng ép. Băng ép quá chặt sẽ gây khó chịu cho người bệnh nhưng cũng không quá lỏng thì mới có hiệu quả.
- Thứ tư, cần nâng cao chi bị tổn thương bằng cách để vùng ngọn chi (bàn tay, bàn chân) cao hơn vùng gốc chi (khuỷu, gối) hoặc nâng cao vị trí khớp bị thương tổn hơn mức tim khi có thể tạo thuận lợi cho máu trở về tim dễ dàng nhằm hạn chế và phòng ngừa sưng nề cho vùng chi thể bị tổn thương.
Khi nào thì không nên xử trí bông gân, trật khớp tại nhà?
Những trường hợp sau đây nên đến gặp bác sĩ để được thăm khám: Bị chấn thương lại vào vùng khớp đã bị bong gân. Đau nhiều vùng khớp bị thương tổn, không thể vận động được khớp hoặc không thể đứng tỳ chân hay không đi lại được. Không thể bước đi được 3-4 bước mặc dù không thấy đau nhiều hoặc người bệnh cảm thấy lỏng khớp. Bong gân được điều trị muộn hoặc không đúng có thể dẫn đến tình trạng lỏng khớp và đau khớp mạn tính.
Bong gân được điều trị như thế nào?
Điều trị không phẫu thuật: Đối với bong gân nhẹ và vừa, bác sĩ thường hướng dẫn tự chăm sóc tại nhà theo nguyên tắc trên và dùng thuốc giảm đau chống viêm thông thường như paracetamol, … Tập phục hồi chức năng được thực hiện khi người bệnh đỡ đau. Quá trình tập vận động khớp thực hiện từ đơn giản đến phức tạp, từ nhẹ đến nặng.
Điều trị bằng phẫu thuật: Phẫu thuật có thể được chỉ định khi bong gân nặng, nghĩa là dây chằng bị đứt hoàn toàn dẫn đến tình trạng lỏng khớp.